41. Asmaradana
1.
Radèn kawruhana malih | prakara kang langit sapta | ana ing sira dununge |
poma-poma dipunpirsa | langit kang ana sira | mara ngong jarwani kulup | dèn
bêcik pidhangêtira ||
2.
Dhingin langit roh-jasmani | dene langit ping kalihnya | langit roh-nabadi
ranne | roh-napsani kaping tiga | dene langit kaping pat | roh-rokani
wastanipun | dene langit kaping lima||
3.
Ingaranan roh-nurani | langit kaping nêmme ika | roh-rabani ing wastane |
langit kaping pitu ika | roh-kapi wastanira | anênggih ing têgêsipun | langit
roh satunggal-tunggal ||
4.
Têgêse langit jasmani | tinitahakên ing Allah | amêpêki ing uripe | ana ing
jasat sadaya | langit roh-nabadi ka | amêpêki uripipun | salire badan sadaya ||
5.
Ingkang langit roh-napsani | amêpêki ingkang karsa | karêpe badanne kabèh |
langit roh-rokani uga | mêpêki ngèlmunira | sakèhe badan sadarum | langit
roh-nurani ika ||
6.
Amêpêki cahyanèki | sakèhe badan sadaya |
langit roh rabani radèn | amêpêki adhêpira |
ingkang badan sadaya | lan langit
roh-kapi iku | pan pêpak pasrahing badan
||
42. Mijil
1.
Baya pantês pinupuha mijil | ingkang winiraos | kanugrahan lawan nugrahane |
lawan sapa ingkang nugrahani | nugraha sayêkti | mungguh ing Hyang Agung ||
2.
Kanugrahan mungguh ing sirèki | nugraha Hyang Manon | anglir bêdhug tinabuh
snepane | tetabuhe nugraha sayêkti | unine sayêkti | nugrahan rannipun ||
3.
Anadene kang narima ugi | sihira Hyang Manon | pan puniku janma ingkang luwèh |
kang narima sihira Hyang Widdhi | saobahe ugi | nugrahan puniku ||
4.
Solah tingkah muna-muni iki | nugrahan Hyang Manon | ganda swara miwah paningale
| panarimèng dadiya sawiji | dadi wong linuwih | benjang lamun lampus ||
5.
Dene iya wawadhahing ngèlmi | pirsakna sayêktos | ngèlmu iku aja akèh-akèh |
yèn rinicik dadi nora bêcik | yèn layar ing pati | aja kèh kadulu ||
6.
Aja kalingan ningal-ningali | kang abangsa êroh | roh-ilapi nênggih ling-alinge
| kang apêtêng wadhag kang jasmani | pan iku sayêkti | panasaran tuhu ||
7.
Lah ta iku dêdalane benjing | kang kasasar kang wong | lamun nora bisa panuksmane | yèn wis bisa nuksma
wujud siji | wujudira ugi | wujuding Hyang Agung ||
8.
Iku ingaranan wadhah ngèlmi | wujudmu sayêktos | pan ingakên Dattolah jatine |
wulunira wuluning Hyang Widdhi | kulitmu sayêkti | kulite Hyang Agung ||
9.
Sungsum balung otot daging gêtih | kagungan Hyang Manon | samubarang jroning
badan kiye | iya iku sangking Hyang kang Luwih | apan iku ugi | wawadhahing
ngèlmu ||
10.
Iya ngèlmu ingkang dèn wadhahi | pan adi Hyang Manon | poma iku wêkasingsun
anggèr| dèn agêmi lawan dèn nastiti | têgêsipun gêmi | dèn aja kawêtu ||
11.
Lan malihe têgêse nastiti | saprentah Hyang Manon | dèn waspada sak
ngèlmu-ngèlmune| dipun têrus lair lawan batin | ywa sok padu ngèlmi | lan wong
liya kulup ||
12.
Yèn tan wêruh ngèlmune Hyang Widdhi | kathah winiraos | upamine kali akèh-akèh
| kali gêdhe lawan kali cilik | karsane pan sami | jêbul samodra gung ||
13.
Sasênênge samya golèk margi | ana ngetan ngulon | ngidul ngalor
sasênêng-sênênge | dene karêp jêbul ing jaladri | ywa maido ngèlmi | tan ana
kang luput ||
14.
Ywa kawongan santri gundhul kaki | sok pradondi padon | ingkang bênêr sapa
(m)bênêrake | sisip sapa nisipakên kaki | aniruwa ugi | mundhak apa iku ||
15.
Santri gundhul kang samya pradondi
| kang kawongan êndhog |
ingkang putih amung (n)jaba bae
| ingkang (n)jêro apan warni
abrit | lir kukila paksi | tinon cilam-cilum ||
16.
Agung gawe pan asaba warih | lamun ana kodhok | pan minangsa iku wawatêke |
puluh putih lir kuntul kang pêksi | nyandhang sarwa putih | yèn tinon amulus ||
17.
Pakanane langkung (n)jêjêmbêri | radèn wêkasingong | mung puniku tampanana
kabèh | ngèlmuningong anggèr sampun ngênting | nanging ingong mêling | marang
sira kulup ||
18.
Wêkasingong mung kari sawiji | poma dèn kalakon | aja ajubriya sira radèn | lan
sumêngah aja anglakoni | lah dèn ngati-yati | ywa kasupèn kulup ||
19.
Anadene têgêsipun kibir | masthèkakên kang wong | ala bêcik kapasthi anane |
kang sumêngah têgêse sayêkti | (m)bêcikakên dhiri | sabudine punggung ||
20.
Kacarita wit sowan sang pêkik | ngantya wêktu Suboh | datan ebah sangking ing
ngarsane| sang sèh luhung angandika aris | kulup kang kawijil | kabèh
tuturingsun ||
21.
Nambahana ing kawruhmu kaki | lawan wêkasingong | sira banjur mangulona radèn |
gunung Sawal ana maharêsi | pan sadulur mami | tur kaprênah sêpuh ||
22.
Nora arsa manut sarengating | (n)Jêng Nabi kinaot | isih kukuh ngukuhi Budane |
lamun ana kang ngasorkên maring | ing kadibyanèki | dhandhang suka anut ||
43. Dhandhanggula
1.
Aran Wasi Narawita kaki | hya sumêlang ingsun jangkung sira | lah uwis mangkata
radèn | Sèh Sêkar wusing atus | pangandika datan kaèksi | mung kantun sabatira
| ki Sabar ki Maklum | Rahadyan kantun anggana | ngandika ris nêdha kaki salah
siji | andika antêrêna ||
2.
Kaki Sabar ingkang têdah margi | anèng ngarsa tan rêkasèng lampah | Sèh
Sêkardlima kramate | lêpas ing lampahipun | wus angancik ing Sawal wukir |
rahadyan angandika | bangêt tarimèngsun | ki Sabar sira wangsula | Gathak
Gathuk kariya ngandhaping wukir | ingsun munggah priyangga ||
3.
Wus uminggah radèn Jayèngrêsmi | Rêsi Narawita datan samar | lamun dhatêngan
wiyose | janma nung dibya ngèlmu | wasi Nara umapak aglis | rahadyan ginunturan
| sela datan surut |
sarira
asrah ing Suksma | praptèng arga mandhêg ing sela matindhih | lir undhaking
ancala ||
4.
Ing ancala wus kongkal katitih | sigra jumênêng lambunging arga | ki Ajar
sangsaya tyase | mojar Hyang gurunipun | sang alaba punapa kardi | dhatêng
wukir patapan | rahadyan lingipun | iya pakoning Pangeran | karyaningsun Ki
Ajar marang sirèku | amardi akon Islam ||
5.
Lah Islama Ki Ajar dèn aglis | myang pangandhêg miwah ta ing dhadhang | kuncara
mangulu kabèh | ingindhang gurunipun | èsmu bangga dènnira angling | emane
ingsun Islam | yèn tan kasor kawruh | myang kadi ing kasantikan | sigra ngambil
kang tigan anulya prapti | tinumpuk anèng ngarsa ||
6.
Ing ngarsane rahadyan ngambili | kang nèng ngisor prandene tan tiba | kang ana
ing luhur dhewe | Ki Ajar sigra nambut | kang cupumas pan isi warih | ginantung
anèng wiyat | rahadyan anêmbung | ing jungkat anulya pasah | mawut kèri toyane
datan tumitis | Ki Ajar karepotan ||
7.
Kyai Ajar kêthunira aglis | inguncalakên dhatêng ngawiyat | lir
paksi krêndha ibêre | rahadyan sigra wau
| gracut kaosira anuli |
nguncalakên ngawiyat | anitihi kêthu | prabawa wus katitihan | dyan Ki Ajar lumumpat sarwi sêmadi |
andunung ronning pisang ||
8.
Lagi arsa wau dèntitihi | sang abagus wus ana ing kana | jumênêng anêng pupuse
| Ki Ajar sigra wangsul | nulya ngobong mêrunirèki | mubal ingkang dahana | Ki
Ajar umangsuk | rahadyan wus anèng kana | andhingini jumênêng madyaning gêni |
Ki Ajar karepotan ||
9.
Kaputêran saisining wukir | amung gêntha kakêlèng kêncana | nyanane tan wruh
prênahe | rahadyan pan wus ayun | pan sarira durgamaning sih | cipta anglêbur
gêntha | rêmêk anggalêpung | rahadyan angling mring ajar | wutuhêna brahalamu
kabèh iki | Ki Ajar datan bisa ||
10.
Kyai Ajar kewuhan ing ati | dadya atêmbung dhatêng rahadyan | lah mara wutuhna
age | arca agêntha iku | radyan sigra
nanêdhèng
Widdhi | katarima kang donga | arca sampun wutuh | rahadyan akon Islama |
lingira Jar yèn uripêna wong mati | sun idhêp ujarira ||
11.
Lamun sira wus nyata sayêkti | ngilangêna padhang lawan wulan | kang mati
uripna age | yèn tan gêsang kang lampus | sakathahe sabdanirèki | yêkti ingsun
lênggana | tan arsa umanut| rahadyan nulya tumêdhak | amarani kang mati nulya
kapanggih | angling kinèn uripa ||
12.
Lah uripa sira ingkang mati | iya pakone Hyang Mahamulya | têka maksih mujung
bae | rahadyan malih muwus | lah tangiya karsaning Widdhi | sarta lan
pakoningwang | jênggèlèk alungguh | urip tan lêngganèng karsa | mring rahadyan
mring Ki Ajar nagih janji | aris kang pangandika ||
13.
Asêlamma Ki Ajar tan angling | kalingsêman lajêng sinung lara | lumpuh (n)dumuk
durakane | nuhun apuranipun | mring rahadyan nuwun jêjampi | rahadyan angandika
| Islam tambanipun | angucapêna Sahadat | Kyai Ajar tan suwala anampèni | Sadat
anulya mingkrat ||
14.
Samengkrade ri sang maharêsi | kukuwunge nêlahi saarga | sumunar katon tejane |
sru ascaryaning kalbu | ngunguning tyas datan winarni | tumurun sangking arga |
panggya Gathak Gathuk | gupuh matur ing rahadyan | kadipundi dene ngantos kalih
ratri | tyas amba kêlap-kêlap ||
15.
Radyan mèsêm sarwi awawarti | ungguling prang sang rêsi kasoran | ngantya anon
ing tejane | Thak Gathuk manthuk-manthuk | sukaning tyas sukur ing Widdhi |
kagyat sang ungguling prang | aningali gunung | ing Carême sukunira | langkung
pringga rahadyan tandya lumaris | lêpas ing lampahira ||
16.
Langkung rumpil ing marga grêng ngori | kumbang-kumbang ngarasing wulusan |
sumêrang ngiring wukire | èngêt kantêping kalbu | maring kadang ingkang lunga
nis | nulya manggih talaga | toyanya sumunu | kinubêng ing kayu lata | langkung
kathah wowohan ingkang sarwa-di | anêdhêng uwohira ||
17.
Lir nambrama ingkang lagya prapti | sung usada mring sang jayaning prang |
Gathuk ngaturakên wohe | kêpêl gandanya arum | nanging radyan tan arsa bukti |
tansah ginanda-ganda | sêngsêming tyas (n)dulu | talaga kinêpung arga | madyèng
tlaga wontên ardi alit-alit | sapta samya gêngira ||
18.
Wêning tlaga kasorot Hyang Rawi | gêbyar-gêbyar wayangan saptarga |
mawarna-warna warnine | rawe-rawe amanglung | anèng ranu kadya sinoming | dyah
adi pinangantyan | angarompyoh sêmu | gumêriting ampèl dênta | katêmpuhing
samirana lir panjriting | dyah nêmbe katêrassan ||
19.
Lajêng minggah Radèn Jayèngrêsmi | myat patapan sapucaking arga | pala pelak
asri tinon | sinalisir rum-arum | sinarojèng kayu teja-di | ingapit parijatha |
anjrah anèng ngayun | panggunge munggul katingal | sru kasmaran rahadyan duk
aningali | sinêrang dènnya mangsah ||
20.
Nênggih ingkang martapa ing wukir | apaparab Wasi Singgunkara | atmaja ri sang
pamase | bêdhahing Majalangu | numpang palwa ngambang jaladri | kèndêl ing
palabuhan | Cirêbon gya laju | tutruka nèng Cêrme arga | sakalangkung nglangkungi
tapanirèki | rahadyan duk uninga ||
21.
Mring sang tapa kêsêl sayah urip | lupa cape ilang tan karasa | tumamèng marang
ngarsane | sang wiku manggung minggu | Jayèngrêsmi matur mamanis | dhuh sang
kulinèng tapa | kang dahat manêngkung | dene sung prabawanira | angramati mring
dasih kang kawlasasih | nir ing tyas ingkang murka ||
22.
Malah-malah sudira ing tapi | sru kapengin kadiya paduka | têka wingit pasêmone
| nêtêpi puja nung kung | ulun èngêt ing guru mami | Sèh Sêkardlima arga |
Slamêt dhepokipun | Singgunkara api kagyat | angandika iya tan sira pribadi |
kang prapta ngarsaningwang ||
23.
Padha olih sabarangkarsèki | kêna barang kang padha sinêdya | nanging iya
sapangkate | eh kulup ingsuntutur | ananingsun martapèng wukir | sang rêsi
sigra ngandhar | lalampahanipun | ing purwa têkèng wasana | radèn matur mênggah
kawaspadan lair | piridanipun etang ||
24.
Maharêsi angandika aris | iku kulup mirid saka etang | wuku têlungpuluh kèhe |
Warigagêmêt tamtu | ala bêcik uwus kapasthi | ing dalêm sapta dina | tampane
kang wuku | ri Dite sèrèn tinampan | kawit Sinta Watugunung kang mungkasi | lah
kaki kawruhana ||
25.
Dite Paing Sinta amurwani | barang karya bêcik tur raharja | Soma Pon ayu
bêcike | babêdhat ambuburu | olèh buron kang dera amrih | Anggara Wage ala |
lulungan tan arju | kawêlèh ana ing paran | lola kaelangan guru ingkang bêcik |
masang wêlah ing sawah ||
26.
Buda Kliwon rahayu utami | alulungan salamêt saparan | Rêspati Manis watêkke |
ala kalawan ayu | (n)jampènana mata kang sakit | sayêkti aglis waras | suwitaa
iku | bisa kandêl kinasiyan | Sukra Paing ala nanging ingkang olih | amamasanga
pikat ||
27.
Tumpak Êpon ala ingkang kardi | ywa lulungan katadhahan kala | Sinta sèrèn gya
tinampèn | Landêp Dite Wageku | atur têmên langkung prayogi | ngupayaa wanita |
sayêkti glis antuk | Soma Kaliwon raharja | babêdhaga aglis olèh tur agampil |
karya sumur bak toya||
28.
(ng)Gara Manis ala ayu nanging | karya sumur drês wêdaling toya | lulungana tan
asuwe | (n)tuk rijêki nèng dlanggung | Buda Paing awon sakalir | karya ywa
lunga-lunga | nanging karya susup | jala jaring kang prayoga | Rêspati Pon ing
sabarang kardi bêcik | karya sumur bak toya ||
29.
Sukra Wage rahayu sakalir | amasanga pêlantih piluwang | aglis antuk buburone |
Tumpak Kaliwonnipun | ala aja lulungan kaki | Landêp sèrèn tinampan | Wukir
Dite Madu | rahayu ta ngunggahêna | pari marang lumbung iku luwih bêcik | Soma
Paing raharja ||
30.
Barang karya ingkang luwih bêcik | karya sumur kêbak toyanira | Anggara Pon
baranggawe | abêcik tur rahayu | lulungana manggih rijêki | ing marga tan
pantara | Buda Wage ayu | sabarang karya prayoga | Rêspatine Kaliwon rahayu ugi
| lulungana kapanggya ||
31.
Kêkasihe lamun rare lair | têka ana sandhang panganira | Sukra Lêgi prayogane | mêmarangana ayu | ing
têgêse amêmarangi | pikir yun bêbesanan | Tumpak Paingipun | ala aja
lunga-lunga | katadhahan ing kala kalawan manggih | kurda-kurda nèng paran ||
32.
Nanging rare lair aprayogi | Wukir sèrèn Kurantil kang tampa | Dite Pon
sabaranggawe | ala nanging kang ayu | angupaya wadon glis olih | ing Soma Wage
ala | sabarang karyèku | lulungan tan têkèng paran | nanging ambêbêdhag ambuburu bêcik | Anggara Kliwon ala ||
33.
Alulungan katrapan gung sakit | myang sabarangkarya tiba lara | Buda Nis rahayu
rèntès | barang karya panuju | angupaya sandhang myang bukti | aglis antuk tur
gampang | panuju ing kayun | ing Rêspati Paing ala | pangadhanganing satru
anêrang pati | poma aywa lulungan ||
34.
Ing Sukra Pon apan ala ugi | aywa lungan yêkti manggih kala | lan kalaran nèng
paranne | Tumpak Wage rahayu | amisaya iwak prayogi | mamarangana bagya |
barangkarya tulus | Kurantil sèrèn tinampèn | wuku Tolu Dite Kaliwon marêngi |
ala aja lulungan ||
35.
Nandur pala-brungkah tulus bêcik | Soma Manis rahayu nandura | pala-brungkah
dadi wohe | Anggara Paing iku | barangkarya datan prayogi | turunning
taragnyana | tuju miwah têluh | ngadhang aywa lunga-lunga | Buda Êpon rahayu
sabarang kardi | Rêspati Wage bagya||
36.
Mumundhuta padha suka sami | lan salamêt ana ing dadalan | gantya Sukra
Kaliwonne | rahayu tuhu tulus | ingkang urip ing Tumpak Lêgi | rahayu nambanana
| sakit bisa mantun | kalawan pitulunging Hyang | mangkya wuku Tolu sèrèn
dèntampani | Gumbrêg kadangnya mudha ||
44. Sinom
1.
Gumbrêg Dite Paing ala | barangkarya tan prayogi | lunga kasêngkalèng paran |
Soma Êpon ala ugi | ringkêl gulu sapalih | lungan kalaran nèng purug | Anggara
Wage ala | nanging tuku iwèn bêcik | lan nambani wong edan pan bisa waras ||
2.
Buda Kaliwon raharja | mamarangana prayogi | padha suka sugih sanak | ing ari
Rêspati Manis | rahayu tur sayêkti | sabarang karyane èstu | lêlungan slamêt
paran | Sukra Paing barang kardi | apan bêcik lulungan suka nèng paran ||
3.
Tumpak Êpone raharja | sabarang karya utami | rijêki apan tumêka | bukti dhatêng
amimbuhi | Gumbrêg sèrèn tinampi | Wrigalit Dite Wageku | ala nanging
(m)bêbêdhat | bêburu antuk kang pinrih | Soma Kliwon rahayu amumundhuta ||
4.
Padha suka ing paturan | (m)bubrah omah mèt guruning | omah apan bêcik uga |
(ng)Gara Nis rahayu kardi | sumur akêbak warih | ing Buda Paing rahayu |
barangkarya prayoga | bukti dhatêng wanti-wanti | padha suka ing Rêspati Pon
pan ala ||
5.
Ywa lunga lan aja lena | pangadhangan satru sêkti | ing Sukra Wage raharja |
salamêt kapanggih urip | alulunganna bêcik | Tumpak Kliwon ala ayu | nanging
lêkasa tarak | olèh cahya anêlahi | lan sabarang karêp sayêkti katêkan ||
6.
Wriga-lit sèrèn tinampan | Wariga-gung Dite Lêgi | rahayu karyaa tumbal |
susuwuk ama sakalir | karya susuk prayogi | miwah karya tumbakipun | Soma Paing
raharja | mumundhut suka lêstari | anèng paran angguntur wisma prayoga ||
7.
Anggara Êpon raharja | amasanga sisirêping | ing sakèhing wisa-wisa | lan
sakèhing maling sêkti | tan tumamèng sirèki | karya tumbal apikantuk | Buda
Wage raharja | akaryaa sumur bêcik | lan sabarang karya iku bêcik uga ||
8.
Ing Rêspati Kliwon ala | pangadhanging satru sêkti | dèn prayitna aywa lena |
Sukra Nis rahayu yêkti | sabarang karya bêcik | lulungan suka ing puruk |
Tumpak Paing raharja | prayogi suwita maring | ing wong agung antuk asih myang
kawiryan ||
9.
Wrigagung sèrèn tinampan | ingkang wuku Julungwangi | Dite Pon ala sabarang |
-karya aja lungan kaki | Soma Wage basuki | dum-duman dunya pakantuk | palane
kinèdhêpan | Anggara Kliwon tan bêcik | aja lunga kasangkala gring nèng dalan
||
10.
Sabarang kang padha nyawa | iku dadi sangkalèki | Buda Nis bêcik nandura |
pisang palakirna dadi | myang rangkat iku bêcik | Rêspati Paing rahayu | masang
tumbal wurungan | karya wêlah iku bêcik | Sukra Êpon rahayu sasolahira ||
11.
Lungaa nanagih utang | tan asuwe nuli olih | kang katêkan padha suka | Tumpak
Wage tan prayogi | barang karya tan bêcik | uwas-pangantèn rannipun | sèrèn
kang julungsêkar | wuku Sungsang ingkang tampi | Dite Kliwon ala aja alulungan
||
12.
Kalaran ana ing marga | nèng paran amanggih isin | Soma Manis gawe tumbal |
-ling omah lan sabin bêcik | tuna kang mrih tan bêcik | [...Kirang satunggal gatra: 8u..] | nyanjataa mèt mina | ringkêling buron sakalir | Buda
Êpon rahayu sabarang karya ||
13.
Lulunganna sukèng paran | Rêspati Wage prayogi | arangkatta bêcik uga | sanake
pracaya sami | Sukra Kaliwon bêcik | yèn rare lair puniku | ana rijêkinira |
Tumpak Lêgi tan prayogi | luwih ala alaning kang barangkarya ||
14.
Sungsang sèrèn tinampènan | Galungan ing Dite Paing | ala ing sabarangkarya |
nanging pasang tutumballing | wurunging sirêp bêcik | Soma Êpon ambuburu | olèh
buron akathah | Anggara Wage maringi | marang pêkir bêcik ing pandonganira ||
15.
Buda Kaliwon raharja | lêkas tarak antuk idi | arangkatta bêcik uga | Rêspati
Nis ala bêcik| lungan datan prayogi | kasêngkala nèng dêlanggung | ngunggahna
pantun marang | ing lumbung ingkang prayogi | Sukra Paing luwih bêcik tur utama
||
16.
Lulunganna sukèng paran | barang karêpira olih | Tumpak Êpon ngulatana | wong
minggat tan suwe panggih | Galungan wus tinampi | Kuningan Dite Wageku | rahayu
udan êmas | lamun ana rare lair | asugiyan tur wruh marang ing kêkadang ||
17.
Soma Kaliwon raharja | anambanana wong elik | dadi atut apês kuwat | ngupaya
pangan prayogi | (ng)Gara Nis nagih olih |
Buda
Paing ngupayèku | wong minggat aglis panggya | Rêspati Pon ala yêkti | Sukra
Wage kang prayoga macak tumbal ||
18.
Keringan yèn ana aprang | liyèku kabèh tan bêcik | Tumpak Kaliwon raharja |
nagiha utang pakolih | Kuningan wis tinampi | Langkir Dite Nis rahayu |
nanandura sabarang | bisa bukti uwohnèki | Soma Paing rahayu yèn ana bocah ||
19.
Lair ana rijêkinya | lungan rijêki (n)dhatêngi | Anggara Êpon raharja | lungan
rijêkine nganti | lan ingadhangan bukti | lare lair apikantuk | ana sandhange
benjang | ing Buda Wage basuki | alêkassa tarak antuk cahya mulya ||
20.
Antuk idi katarima | Rêspati Kliwon basuki | ngurit wiji lêkassana | bêcik
myang tulus ing wuri | Sukra Manis basuki | mamarangana pakantuk | anandur pala
bungkrah | Tumpak Painge basuki | padha suka bungah amamarangana ||
21.
Langkir sinèrènkên marang | Mandhasiya ingkang tampi | Dite Êpon ala aywa |
kelangan iku marêngi | kèh satru angadhangi | Soma Wagene rahayu | gawe wisaya
mina | jala sèsèr jaring slundhit | miwah krakat iku watêke sêrêppan ||
22.
Anggara Kaliwon ala | pangadhangan satru sêkti | dèn prayitna aja lunga |
Budane Manis prayogi | mêmundhut padha olih | (ng)guntura omah rahayu | Rêspati
Paing karya | mumundhuta padha olih | Sukra Êpon rahayu karya bêndungan ||
23.
Bisa pêpêt kaduluran | Êsri lan pasanjan bêcik | Tumpake Wage kaliwat | bêcik
kukuh dènajrihi | marangana pan bêcik | padha suka ing tyassipun | yèn atintrim
mungsuhnya | Mandhasiyane gumanti | Julungpujud Dite Kaliwon raharja ||
24.
Gawe pawong mitra lawan | (ng)guguru bêcik lan asih | Soma Manisse raharja |
ngupaya istri glis olih | (ng)Gara Paing basuki | lungan na rijêkinipun | padha
ngadhang tur suka | barangkarya antuk bukti | Buda Êpon raharja sabarangkarya
||
25.
Rêspatine Wage ala | barang karya tan prayogi | aja lunga nêmu kala | Sukra
Kaliwon tan bêcik | sabarang sêdyanèki | lulungan ala kalangkung | Tumpak Lêgi
raharja | angunggahna pari maring | lumbung bêrkat Julungpujut sèrèn marang ||
26.
Pahang Dite Paing ala | aja lungan yèn nglampahi | lungan katiban ing tangan |
Soma Êpon ala ugi | ywa lulungan sirèki | Anggara Wage winuwus | ala ywa
lunga-lunga | kalaran nèng papan yêkti | Buda Kliwon raharja sabarangkarya ||
27.
Awiwit sawah prayoga | Rêspati Manis basuki | ngupayaa pêksi gangsar | Sukra
Painge kaluwih | ala ywa lungan pêsthi | ana ing marga tinêluh | nging bêcik
(ng)guntur omah | Tumpake Êpon basuki | nambanana ing wong lara dadi waras ||
28.
Pahang sèrèn wus tinampan | Kruwêlut Dite Wage-ki | uwas-pangantèn ing paran |
nanging masang tutumballing | wurungan blai bêcik | Soma Kaliwon raharja |
mamarangana yogya | mêtu dunya-palanèki | (ng)Gara Manis ala aja lunga-lunga ||
29.
Kalaran agêng tinêmah | Buda Paing ala ugi | sadina ywa lunga-lunga | Rêspati
Êpon basuki | mumundhut suka olih | angguntur omah sarêju | Sukra Wage masanga
| tumbal wurungan abêcik | tan tumêka kang samya asêdya ala ||
30.
Tumpak Kaliwonne ala | nanging gawe wêlah bêcik | banjur age pinasanga |
Kruwêlut sèrèn tinampi | Marakèh Dite Lêgi | rahayu yogya nanandur | pala
kalawan bungkrah | Soma Paing ayu ugi | barangkarya (ng)guntura omah prayoga ||
31.
Anggara Pon aja lunga | nèng paran kataman sakit | Buda Wagene raharja |
sabarang karyane bêcik | mung lungan ala yêkti | uring-uringên nèng purug | Rêspati
Kliwon arja | mumundhuta suka olih | nambanana wong lara anulya waras ||
32.
Sukra Lêgi kang prayoga | masanga barang-piranti | gajêg luwang sèsèr jala |
sapanunggalane bêcik | Tumpak Paing basuki | lulungan slamêt nèng purug |
Marakèh sèrèn marang | wuku Tambir ingkang tampi | Dite Êpon ala aja
lunga-lunga ||
33.
Manggih kala wêwatêgnya | Somane Wage basuki | lulungan na bêgjanira | rawuh
ing sadina mangkin | (ng)Gara Kasih basuki | nandura pala-gumantung | andadi
uwohira | Buda Nis ala ywa nganti | lunga tinut wingking sagunging lêlara ||
34.
Rêspati Paing raharja | lêkas ngurit gadhu bêcik | Sukra pon rahayu lungan |
sinung pêpak rijêkining | Tumpak Wage utami | purnama siddhi rannipun | barang
karya prayoga | wuku Tambir sèrèn maring | Madhangkungan Dite Kaliwon atampa ||
35.
Masanga tumbal wurungan | sisirêp datan prayogi | kang samya asêdya ala | Soma
Nis rahayu yêkti | angunggahêna pari | mring lumbung brêkat kalangkung |
(ng)Gara Paing prayoga | masang tumbal tumbak bêcik | Buda Êpon ala ing sabarangkarya
||
36.
Pitnah têka ambêbeda | ujar dènajarkên yêkti | Rêspati Wage raharja |
lulunganna aprayogi | angadhang anèng margi | Sukra Kliwon ala amung |
angadonana upas | iku pasthi bisa mandi | Tumpak Lêgi rahayune datan pêgat ||
45. Mêgatruh
1.
Amundhuta padha suka lamun (ng)guntur | omah kalangkung prayogi | Madhangkungan
sèrèn gupuh | mring Maktal ing Dite Paing | ala lungan kaprêk lumpoh||
2.
Soma Êpon ala bêcik têgêsipun | madya (ng)Gara Wage-nèki | ala ywa lunga puniku
| satogalak angadhangi | Buda Kliwon karahayon ||
3.
Amamarangana padha sukanipun | akèh pialanirèki | Rêspati Manis rahayu |
sabarangkarya ananging | lulungan wêkasan awon ||
4.
Sukra Paing ala ywa lungan sirèku | tukaran ana ing margi | Tumpak Êponne
rahayu | mamarangana utami | padha suka trusing batos ||
5.
Maktal sèrèn tinampèn ing Wuye wuku | Dite Wage amarêngi | karya padha sukèng
kalbu | mitoni lare prayogi | Soma Kliwon langkung awon ||
6.
Ywa lulungan nèng paran wirang tinêmu | Anggara Manis abêcik | barang karya
anênandur| pala-pêndhêm aglis (m)bukti | Buda Paing karahayon ||
7.
Anggaweya sèsèr jala srêpan antuk | Rêspatine Êpon bêcik | lungan na
rêjêkinipun | Sukra Wage ayu yêkti | ngadoni upas pitados ||
8.
Tumpak Kliwon rahayu karyaa iku | ragi kaduluran manis | Wuye sinèrèn kêtampun
| mring Manail Dite Manis | uwas
pangantèn pan awon ||
9.
Nanging anjaringa pêksi aglis antuk | Soma Painge basuki | alulunganna pakantuk
| suka kang sira parani | nandur kêmbang pulu dados ||
10.
Anggara Pon alulungan tan pakantuk | Buda Wagene basuki | suka sugih ngupayèku
| sandhang nandur cikal bêcik | Rêspati
Kaliwon awon ||
11.
Ywa lulungan Sukra Manisse rahayu | ana rêjêki anganti | nèng marga tan tara
dangu | Tumpak Paing ayu kardi | ing sabarang rêna yêktos ||
12.
Anandura bêcik miwah gêlis subur | Manail sèrèn tinampi | Prangbakat Dite Pon
iku | ala lungan nêmu gêring | Soma Wage ayu rawoh ||
13.
Ing rêjêki rare lair sugih èstu | Anggara Kasih tan bêcik | aja lungan kandhêg
dlanggung | kêna ing gêgêring nanging | ana bêcike ngundhuh woh ||
14.
Buda Manis rahayu ngunggahna pantun | marang lumbung ambêrkati | Rêspati Paing
alèstu | ywa lulungan pangadhanging | satru dèn prayitnèng kewoh ||
15.
Sukra Êpon ala lunga rogèng purug | Tumpake Wage basuki | ana bêgja agêng rawuh
| lunga têmu kang kinapti | Prangbakat wus sèrèn gupoh ||
16.
Tinampèn ing Bala Dite Kliwon ayu | rahmat agêng andhatêngi | ngulatti wong
glis kêtêmu | Soma Nis rahayu ugi | lungana bêgja glis rawoh ||
17.
(ng)Gara Paing karya wisaya pakantuk | Buda Pon lunga prayogi | ana bêgja
ngadhang dlanggung | Rêspati Wage akardi | sumur bêcik tan rêkaos ||
18.
Amamarangana padha sukanipun | lawan barangkarya bêcik | Sukra Kliwon ala tuhu
| aywa lungan pangadhanging | satru dèn angatos-atos ||
19.
Tumpak Lêgi lungan nèng paran rahayu | Bala sèrèn Wugu tampi | Dite Paing ala
èstu | ywa lungan nèng paran agring | myang katêkan pitnah kaot ||
20.
Soma Êpon rahayu lulungan sarju | ana bêgja ngadhang margi | miwah glis
praptaning purug | Anggara Wage prayogi | lêkas ngurit wiji manggon ||
21.
Gêlis mangan uwohe ingkang tinandur | Buda Kliwon ala yêkti | pangadhangane
kang satru | kêna tan bisa malêssi | Rêspati Manis pitados ||
22.
Bêcik padha ananandur pasthi tulus | Sukra Paing rahayu-di | mamarangana sarêju
| karya sumur kêbak warih | lungan bêcik sukèng ngênggon ||
23.
Tumpak Êpon rahayu mumundhut (ng)guntur | omah lungan kabèh bêcik | Wugu sèrèn
wus sinambut | Wayang Dite Wage ari | bêcik barangkaryaning wong ||
24.
Nanging êsok doracara datan tuhu | Soma Kliwon ala ywa nis | satêmah agring
nèng purug | ana kala ngadhang margi | (ng)Gara Manis karahayon ||
25.
Lulunganna ana bukti ngadhang dlanggung | kalawan kapanggih Êsri | nanging
taliwangke nuju | Buda Paing barangkardi | bêcik nanging lungan awon ||
26.
Rêspati Pon rahayu barang karyèku | lulunganna ana bukti | ngadhang marga datan
dangu| Sukra Wage ala yêkti | lungan kalaran ing pondhok ||
27.
Tumpak Kliwon ala sabarang karyèku | nanging masang tunggal bêcik | Wayang
sèrèn mring Kulawu | ri Dite Manis basuki | bêcik tuku iwèn babon ||
28.
Anambani lara dadi warassipun | Soma Paing aprayogi | ngusadani saliripun |
sasakit muliya jati | lawan istijab sayêktos ||
29.
Anggara Pon aja lulungan saèstu | katêkan ingkang sasakit | Buda Wage ala lamun
| lungan satru angadhangi | nging mèt mitra sae yêktos ||
30.
Suka sugih Rêspati Kliwon alèstu | ponang satru angadhangi | kêna tanpa malês
ambruk | Sukra Nis rahayu luwih | bêcik ananandur dados ||
31.
Tumpak Paing bêcik barang pakaryèku | lulungan salamêt ugi | Kulawu sèrèn mring
Dhukut | Dite Pon rahayu bêcik | tutukuwa sapi kêbo ||
32.
Soma Wage rahayu rijêki suguh | karya lair darbe bukti | Anggara Kasih tan ayu
| ywa lunga-lunga sing panti | Buda Manis karahayon ||
33.
Mumundhuta padha suka wah pikantuk | aguntur omah basuki | Rêspati Paing rahayu
| ing sabarangkarya bêcik | amamarangana dados ||
34.
Sukra Êpon rahayu wong tani iku | padha witta ngurit bêcik | akèh bangêt
parinipun | Tumpak Wage ala kardi | aywa lunga-lunga awon ||
35.
Dhukut sèrèn tinampan ing Watugunung | Dite Kaliwon mungkassi | aywa tuku suku
catur | kêbênêran lawan bêcik | Soma Nis rahayu yêktos ||
36.
Alêkassa ngurit pantun yêkti tulus | (ng)Gara Paing ala yêkti | ywa lunga gring
anèng purug | Buda Êpon ala ugi | ywa lungan kasangsayèng (n)don ||
37.
Krana-bumi pipitu aran puniku | Rêspati Wage basuki | lulungan slamêt ing purug
| lare lair aprayogi | sandhang panganne dumrunoh ||
38.
Sukra Kliwon ala ywa lungan sirèku | anèng paran antuk agring | lare lair tan
pakantuk | gêringan sungkanan yêkti | Tumpak Manis karahayon ||
39.
Ing sabarangkarya bêcik ananandur | pala kabrungkah mêtoni | lah iku
pathokaningsun | anak putu ingkang apti | pucung tatanya maring ngong ||
46. Pocung
1.
Jayèngrêsmi dahat pangunguning kalbu | atul ing petangan | tan ana ingkang
katalip | sang awiku wus tan mawi pêpèngêtan ||
2.
Papannipun dumunung sajroning kalbu | tulise èngêtan | ginusthi raina wêngi |
winimbuhan pinuja pininta ing Hyang ||
3.
Mila tamtu ing sabda tan amarucut | wasana ris turnya | hèh risang tuhu utami |
ing tyas ulun sakalangkung sukarêna ||
4.
Myarsa tutur ari wuku dhaupipun | sanggyaning pakaryan | awon pênêd kacêtha
ring | tan (m)barojol sudibyaning jalma tama ||
5.
Sang awiku langkung sukarênèng kalbu | aris angandika | pedahe mahas ngasêpi |
waspadèng tyas mêlêng barang kang sinêdya ||
6.
Ana maning dadi paraboting mau | lah kawikanana | lakuning naga myang jati |
-ngarang rijal manggon nèng keblat sakawan ||
7.
Sabên têlung sasi ngalih ênggonipun | puputing sawarsa | bali manggon kala
wiwit | tinumbukkên lan sasi agama Islam ||
8.
Awit sasi Sura Sapar têkan Mulud | jatingarang wetan | sirah naga manggonnèki |
êlor-wetan pêthite ana ing têngah ||
9.
Wêtêng anèng êlor-kulon gya dumunung | gigir kidul-wetan | mangetan dènnya
ngalirik | rijal êlor jangkêp tri-sasi tinampan ||
10.
Ing Rabingulakir Madilawal myang Ju | -madilakir wulan | jatingarang manggèn
aglis | kidul bênêr sirah naga kidul-wetan ||
11.
Pêthit têngah wêtêng lor-wetan puniku | gigir dul-kulonnya | ngalirik mangulon
nênggih | rijal wetan lêrês sèrèn wus tinampan ||
12.
Rêjêb Ruwah kalawan Pasa sitèngsu | jatingarang manggyan | ing kulon sirah
naga-di | ana kidul-kulon pêthit manggon têngah ||
13.
Wêtêng kidul-wetan gigir manggonipun | lor-kulon punika | ngalirik mangulon
nênggih | rijal anèng kidul lêrês sèrèn marang ||
14.
Sawal Êdul-kangidah Bêsar sitangsu | jatingarang manggyan | ing lor de sirah
naganing | êlor-kulon pêthit têngah manggonnira ||
15.
Wêtêngipun anèng kidul-kulon nênggih | gigir êlor-wetan | angalirik wetan ugi |
rijal ana ing kulon pungkasannira ||
16.
Ngalih panti nyingkirana manggonnipun | naga jatingarang | mung iku tan ana
maning | kawruhingsun nanging rèhning wus alama ||
17.
Kaya-kaya wus sayah gyanngong tumuwuh | bab ing kasampurnan | sumendhe
karsaning Widdhi | durung lawas ana wisiking Jawata ||
18.
Ujaripun Singgunkara sira besuk | katêkan ngulama | cacaloning oliya-di | iku
ingkang pituduh sampurnèng pêjah ||
19.
Sira manjing agamane Kangjêng Rasul | Islam tur ginanjar | kamulyan tan owah
gingsir | tikêl sèwu kamulyan nikmating dunya ||
20.
Hèh ta bagus muga asiya maring sun | asunga pitêdah | mungguh sampurnaning pati
| anut marang agama ingkang minulya ||
21.
Dyan tumanduk radyan nyêpêng astanipun | rêsi Singgunkara | winêjang Sahadat
kalih | purna jati ingikêt têlênging driya ||
22.
Mahawiku alon pangandikanipun | Jayèngrêsmi sira | asung sampurnaning lalis |
apranyata cacaloning aoliya ||
23.
Ingsun tutur kulup marang ing sirèku | ing têmbe katêkan | kang dadya
sêdyanirèki | adoh neya katêmu lan kadangira ||
24.
Pancaddane saka ing Karang argagung | kang dhêdhepok Karang | Sèh Ibrahim Ibnu
Bakrim | ya Ki Agêng Karang satuhu utama ||
25.
Sarwa putus patakon tan ana wangsul | lah pruhitanana | gugunên satuturnèki |
wusing tampa samoaning wulangira ||
26.
Sira banjur maranga karajan agung | aran Wanamarta | pradikan kalangkung alim |
darbe suta wanodya yu tanpa sama ||
27.
Lamun sira dhinaupkên lan sang ayu | poma lakonana | sawuse sira akrami | pan
ing kono wus cêdhak lan sêdyanira ||
28.
Nêngna atus pangandikanya sang wiku | musna tan katingal | sampurna saraganèki
| yata wau rahadyan kantun anggana ||
29.
Gandrung-gandrung lam-lammên wiraosipun | rahadyan ngandika | Gathak Gathuk
uwus lami | anèng Cêrme payo padha nuli linggar ||
30.
Wus tumurun marang marga lampahipun | kusuma-di panjrah | pratishèng hawaning
wukir | pinarwasa maruta gandanya ngambar ||
31.
Angênani ing tyasnya sang anahên kung | sangking Cêrme arga | ngalèr-ngilèn
turut wukir | wus angancik sukune ardi Tampomas ||
32.
Talatahing Priyangan Pasundhan Bandhung | manjat ing Tampomas | anon masjid
tunggul asri | kinubêng ing balumbang tinunggul sela ||
33.
Kitri taun ngubêngi capurinipun | ron ijêm ngrêmbaka | lagya tumaruna sami |
wênèh sêkar karuk pêntil nyadham tuwa ||
34.
Kang dhêdhepok Sèh Trênggana wus linuhung | têngah tuwuh lagya | barêgas
sêngsêm ing ngèlmi | garwanira Ni Kèn Sitarêsmi raras ||
35.
Warna luhung pasaja sasolahipun | yèn siyaga endah | bombrong bae amrakati |
darbe putra wanodya sampun diwasa ||
36.
Sinung aran rara Ruhkanti linuhung | luwês pamicara | sèdhêt dêdêge raspati |
ayu tama kang anon yuda kanaka ||
47. Pangkur
1.
Sangking endahing kang warna | sariranya jênar abêngkle kêris | mula karannya
sang ayu | mupakat Rara Êmas | pra sudagar miwah pangagênging dhusun | kathah
kang ngayunkên marang | Rara Êmas dining wukir ||
2.
Nanging sang dyah datan arsa | lagya sêngsêm birahi srengat Nabi | datan sah
dènnira (n)darus | Kur'an amaos kitab | sru ngibadah tan towong bêkti Hyang
Agung | sisirih sunat puwasa | bèlsiwat myang Sênèn Kêmis ||
3.
Sèh Trênggana myang Rubiyah | Rara Êmas sabakdaning Ngasêr-i | anèng plataran
ngungundhuh | kalampok maja-ganda | kêpêl manggis jêruk kêprok langsêp dhuku |
kagyat santrinya tur wikan | kidul-wetan suku wukir ||
4.
Wontên dhatêngan têtiga | kang satunggal warnanya langkung pêkik | wênês
cahyanya umancur | antêng sêmu dyatmika | ingkang kalih rare kintên rencangipun
| Sèh Trênggana duk miyarsa | ature santrinirèki ||
5.
Ngandika lon marang garwa | Sitarêsmi cacawissa kang bêcik | sunggata
saananipun | lan wisma gêlarana | papatutên ingkang sawatara mungguh | manawa
kang nêmbe prapta | ing mêngko kaparêng mampir ||
6.
Rara sira ngladènana | garwa putra sandika aturnèki | mundur mring wisma agupuh
| ngrêrakit pasunggata | tan antara dangu sadaya wus ramut | Sèh Trênggana wus
tumêdhak | marang ing sukuning wukir ||
7.
Kapang-kapang uluksalam | radyan kagyat tanggap dènnya mangsuli | mualaikum
salamu | tundhuk ajawat tangan | Sèh Trênggana alon pangandikanipun | saking
rêsêping tyasingwang| jêbèng sira aja krami ||
8.
Marang jênênge pun bapa | mrih rumakêt datan na walangati | padha bêcik
sarawuhmu | paran ta kang sinambat | lan ing ngêndi pinangkanira wong bagus |
mring êndi kang sira sêdya | pun bapa têmbe udani ||
9.
Rahadyan osiking driya | rada wantêr wong iki kaduk manis | pasaja luwês ing
têmbung | wasana angandika | pandangunta rama ing kakasih ulun | Jayèngrêsmi
sangka praja | Sokaraja ardi Giri ||
10.
Grêsik tlatah Surapringga | atmajane Suhunan Prapèn Giri | lagya nglampahi
ragèngsun | karsane Kang Misesa | sru kasrakat
tan
ana sinêdyèng kayun | sênêng sumêngkèng ngaldaka | marang (ng)gyan kang
sêpi-sêpi ||
11.
Sèh Trênggana nulya nabda | iya kulup ajwa (n)dêdawa pikir | balik dhangana ing
tyasmu| kampir ing wisma amba | kêtêmua bibèkmu lawan adhimu | anakku wadon
sajuga | rara Ruhkanti wawangi ||
12.
Dangu radyan tan ngandika | Sèh Trênggana mèsêm ngandika aris | aja wagugên ing
kalbu | rèh ulun asung wikan | anak wadon tyasmu yèn andakwa ingsun | karsamu
mampir jalaran | katarik saka pawèstri ||
13.
Iku jêbèng nora watak | radyan matur dahat lêngganèng kapti | wus kerit ing
lampahipun | Gathak Gathuk nèng wuntat | gèdhèg-gèdhèg myarsa sabdanya sang
wiku | iki si wong aprasaja | tatas têtêg apratitis ||
14.
Babasan (n)jaring pawana | lampahira uwus tumamèng panti | lênggah glaran batu
alus | ki dalêm angandika | kang sakeca kulup (ng)gonnira alungguh | anggêpên
wisma priyangga | (n)dhêku Radèn Jayèngrêsmi ||
15.
Garwa putra tinimbalan | praptèng ngarsa sang rêsi ngandika ris | Sitarêsmi
wruhanamu | iku atmaja Sunan | Giri Prapèn Jayèngrêsmi kasihipun | mêngko
ingsun ambil suta | dadi kadange Ruhkanti ||
16.
Mara asunga pambagya | Sitarêsmi pangandikanya manis | padha bêcik sira kulup |
prapta ing ngarsaningwang | radyan matur jêng bibi pangèstunipun | rara Ruhkanti
sung bagya | kakang katuran basuki ||
17.
Iya rara sun tarima | pambagemu marang ing jênêng mami | Sèh Trênggana ngandika
rum| Rubiyah sunggatanta | pangêsêsan tapsirih pateyanipun | ywa kari kang
nyênyamikan | iki sêlak wêktu Mahrib ||
18.
Sunggata luamadyèng ngarsa | apikantuk dènnira angrêsêpi | wus manjing ing
Mahrib wêktu | Sèh Trênggana ngandika | payo kulup mring masjid sêdhênge waktu
| linggar sangking padalêman | samya ngambil toyastuti ||
19.
Tan winarna dènnya wêkdal | bakda Ngisa wangsul mring dalêm malih | wus rinakit
dhahar sêkul | sangkêp jangan myang ulam | Nikèn Sitarêsmi aris matur kakung |
(ng)gyan ulun sudhiya dhahar | punika sampun cumawis ||
20.
Nulya dhahar langkung rahab | Kèn Ruhkanti ingkang anglêladossi | wus dumugi
(ng)gènnya kêmbul | linorodakên sigra | maring Gathak Gathuk samya angathêkul |
dhasar wus lami tan nadhah | dhaharan lumadyèng ngarsi ||
21.
Sangkêp sanggyaning woh-wohan | rêsêping tyas risang ingakên siwi | Sèh
Trênggana ngandika rum | kulup paran ing karsa | apa aso utawa isih sarêju |
lalênggahan anèng wisma | rahadyan umatur aris ||
22.
Kajawi karsanya rama | maksih eca pinarak anèng panti | sambèn ginêm kang
pakantuk | ulun aminta barkah | dimèn ing tyas aywa manggung wayang-wuyung |
Sèh Trênggana sru karênan | pangandikanira aris ||
23.
Apa ing patanyanira | mêngko ingsun jawab ingkang patitis | ngangge wawangsalan
mungguh | dimènne aywa kêmba | payo kulup aywa wawang marang ingsun | rama
paran urip para | jawabên ingkang patitis ||
24.
Lae-lae gudhe pandhak | dhuh-dhuh anggèr nagrinya ing Kuranji | uripira iku
kulup | tan mawi paran-paran | puspa ranu wit namaning bujangga gung | uripira
kadya sêkar | tunjung tan salaga kaki ||
25.
Ngêndi (ng)goning Pangeranta | brêkukut gung pêtis cinandu lêtih | kang angucap
mring sirèku | sapa (n)dadèkkên para | paksi kardha putra nata Ngayodyèku |
sêdya bakal dadya lawan | dhèwèkira wong ngasigit ||
26.
Sapa kang molahkên para | minangkara sring apus gita sami | lae-lae osikingsun
| wisesa tanpa krana | lah ing êndi pinangkanira puniku | ingsun saka
Sawosêmpal | wismane Hyang Bagaspati ||
27.
Saking nora mulaningwang | dadi ana tumitah (n)donya iki | lamun rama praptèng
lampus | mring ngêndi parannira | tapas arèn tala pindha buntalèku | ulih
marang awaluya | kaya duk noranirèki ||
28.
Jroning pati manggih apa | kunir pita putra ing Janggala sri | jroning pati iku
kulup | tan nêmu paran-paran | kaya paran rama sadatira iku | guladrawa
prabu-yêksa | purubaya sadat mami ||
29.
Tuli bisu lawan wuta | datan pêgat dènnira acariwis | ngêndi (ng)gonne Hyang
Suksmèku| tirta-prana pratala | kênèng swara ananing Hyang tanpa nglindhung |
ana ing sajroning cipta | kèh katungkul tatakrami ||
30.
Hèh ta kulup prana-dina | angun-angun anata praja adi | wus lali jiwa kasaput |
ing gunggunging asmara | asmarane tansah gawe wigênèku | babo kulup parangmuka
| sela ginênia rèki ||
31.
Lae-lae pujinira | akalurung tambuh parannya yêkti | poma-poma ywa katungkul |
sêmbahira kang nyata | carma-leka kajungan martalayèstu | gurayang tambuh
dènsêmbah | kulup iku tan patitis ||
32.
Ngêndi ênggon kang tan mêdal | margaina mara jawabên aglis | Wisangkara
putraningsun| gêbang paniwêr wana | kang durung wruh akèh ujar kang karungu |
lamun iku kababara | benjang rama ulun ngabdi ||
33.
Kulup guguywaning rasa | poma kaki aywa asalah tampi | pranalapa wanita yu |
sêdhêp angganda prana | lamun (m)babar wacana tanpa karyèku | babo-babo
jambu-alas | jêmpana mung dyah ingèsthi ||
34.
Kapok mitra wong tan lana | puspalulut gunung malang Wêlèri | pêgat sihe nora
tuhu | kulup wacananira | rama apa kurang ing prabèyaningsun | sêtyanana lamun
cidra | wacana kang wus kawijil ||
35.
Kadya paran uningakna | pudhak-cêngkal palastraning narpati | Sang Arjuna
Sasrabahu | kalamun kababara | mara dhewe kang kawudan iku kulup | wau sawusing
ngandika | Sèh Trênggana angêmasi ||
36.
Radyan angrungkêpi gêpah | saha matur waspanira drês mijil | rama sira dene
banjur | wafat tanpa karana | Sèh Trênggana musna tilar swara arum | tan mati
namung kewala | ngalih panggonan sakawit ||
48. Asmaradana
1.
Wau ta kang kari brangti | rahadyan myang garwa-putra | nahên gung-gunging
prihatos | pinupus wus karsaning Hyang | papasthèn tan kêna-wah | wasana
narimèng kalbu | sukur ing Allahu Akbar ||
2.
Rara Ruhkanti prihatin | saya birai myang Suksma | mindhak
kêncêng ngibadahe | cacêgah myang pasa sunat | lumintu sabên wulan | mila sang
dyah sakalangkung | mancur mèntèr ujwalanya ||
3.
Nikèn Sitarêsmi tuwin | radyan langkung wlas ing driya | muhung miminta Hyang
Manon | cêpaking kang jatukrama | antuk jodho utama | mangkana ri sang binagus
| lami nèng Tampomas arga ||
4.
Anuju sajuga ari | Nikèn Sitarêsmi lênggah | anèng èmpèr ingkang kilèn | putra
kalih anèng ngarsa | rara Ruhkanti turnya | kakang paran dunungipun | ingkang
kasapta martabat ||
5.
Yogya kawruhana yayi | wong birai marang Suksma | ing martabat iku rêke |
martabat sapta sadaya | puniku (ng)gènnya mundhak | tingalê wong arib têrus |
paningalle maring Suksma ||
6.
Akadiyat ingkang dhingin | kapindho martabat wahdat | wakidiyat ping têlune | kaping
pate ngalam arwah | ngalam misal ping lima | ngalam ajêsan nêmipun |
insan-kamil kaping sapta ||
7.
Martabate insan-kamil | milane wontên ing wuntat | ênggone pakumpulane |
martabat nênêm kang kocap | batinne iku iya | têtêlu kocap karuhun | laire ingkang
sêkawan ||
8.
Mangka akadiyat dhingin | ingaranan wujud mutlak | têgêse mutlak ta mangke |
ora nyata sipatira | miwah ing asmanira | karanne mangkono iku | durung ana
kanyataan ||
9.
Ingaranan kun-ijati | têgêse kun ing punika | luhuring aluhur dhewe | dadi
bingung ponang akal | tan ana ngawruhana | ing kun ine Hyang Ngaluhur | kandhêk
sakathahing akal ||
10.
Kang martabat wahdat singgih | ingaranan takyun ngawal | krana Hyang Agung
karsane | nyatakakên awakira | kalawan ngèlmunira | mangka nyata ananipun | lan
satêngah sipatira ||
11.
Ingaranan suku Dat-ti | khakekat Mukamadiyah | têgêse suku Dat rêke | iku
kalakuaning Dat | ênggone pakumpulan | ing ngèlmu ênggonne kumpul | lan
sakèhing sipate Dat ||
12.
Mangka wahkidiyat nênggih | takyun-sani namanira | karana iya Hyang Manon |
nyatakakên dhèwèkira | sarta makluk sadaya | miwah lawan sipat ngèlmu | pan
sampun apisah-pisah ||
13.
Ingaranan akyat sabit | iku khakekat manungsa | têgêse akyat ta rêke | wus
nyata kaananira | bumi langit kasapta | miwah kewan sampun wujud | anèng
ngèlmune Pangeran ||
14.
Têgêse manungsa iki | lali ing anane wadhak | sampun karêngkuh anane | ing
wakitdira Hyang Suksma | dadya tan wruh ing rena | anging rêke ingkang wêruh |
kaananira Hyang Suksma ||
15.
Ingaran insan kakiki | karana ora apisah | kalawan Dating Hyang Manon | pan
ananirèku Suksma | tan mêtu saking hiya | têtêp ana jroning ngèlmu | ing
salawase punika ||
16.
Mangka nyata ananèki | lawan sipatira pisan | insan kakiki namane | kalawan
kang luwih nyata | karana insan ika | kanyataane Hyang Agung | kanyataan
jatineka ||
17.
Mangka alam arwah nênggih | kanyataane Hyang Suksma | karana iku Hyang Manon |
anglairakên kang ana | ing dalêm ngèlmunira | (ng)gènning nyatakakên iku | ing
ananing ngalam arwah ||
18.
Mangka nyata ananèki | kalawan sakèhing sipat | miwah sakèhing asmane | kalawan
kang luwih nyata | karana ngalam arwah | kang dadi gagêntinipun | Hyang Agung
kang Maha Mulya ||
19.
Ingaran Arwah sayêkti | nur wilayah arannira | karane nama mangkono | lair
saking aibira| sanepa lare mêdal | sangking wêtênge kang ibu | lair warnane
sadaya ||
20.
Mangka ngalam misal ugi | karane ing ngalam misal | dene dadi upamane | kang
têtêp ing ngèlmunira | lan nyata ananira | atanapi sipatipun | têtela ngalam
ajêsan ||
21.
Kang ngalam ajêsan nênggih | iya kanyataaning Hyang | karana iku Hyang Manon |
nyatakakên ananira | têtela ngalam ajsan | andadèkakên Hyang Agung | ing anane
ngalam ajsan ||
22.
Mangkana ananing Widdhi | kalawan kang luwih nyata | têtela jisim anane | iku
paesanning Suksma | paesan lair ika | yèku ananing Hyang Agung | paesan
nyataning nyata ||
23.
Mangka insan-kamil nênggih | ênggonne martabat sapta | nênggih kang aluhur rêke
| titiga kang batin ika | la-takyun arannira | suku Dat ping kalihipun | ping
tiga akyan sabitah ||
24.
Martabat titiga lair | arwah misal lawan ajsan | têgêse ajsan mangkene | kandêl
tipising kaanan | kang narima panduman | johar awal sipatipun | miwah apngal
lawan mukdas ||
25.
Ingaranan insal-kamil | milane aran mangkana
| tan apisah kaanane | kalawan
kaananing Hyang | nyata ananing
purba | lan sipate Mahaluhur | nyata ing
insan punika ||
26.
Ingaran insan-basari | karane aran mangkana | bangsa jisim iku dene | kang
kandêl lan tipisira | owah-owah ananya | karana anane iku | sangking Anasir
sangkannya ||
27.
Dene anasir anênggih | angin api lawan toya | lêbu punika papate | mulane
bineda-beda | wawatêking manungsa | tan ana ingkang akumpul | sakawan datan
anunggal ||
28.
Watake anasir bumi | asor ing wawatêkira | banyu asrêp ing watake | kalawan
asor punika| anasir angin ika | asrêp-angêt watêkipun | gêni watêke apanas ||
29.
Kumpul kabèh watêknèki | ing manungsa kabèh ika | darapon angraosake | ing
asrêp kalawan panas | nikmat lawan malarat | kang asor kalawan unggul |
wawatêkaning manungsa ||
30.
Pan wajibing para mukmin | angilowa kang wus kocap | karana iya bênêre |
pangilon mukmin sadaya | kang nyata ing Hyang Suksma | ingaranan insan iku |
kalawan kang luwih nyata ||
31.
Ngandika Nabi sinêlir | sing sapa rêke tumingal | ing sawiji-wiji mangke | yèn
tan ningali Hyang Suksma | batalling tingalira | siya-siya ing pandulu | tan
angsal dènnya tumingal ||
32.
Ing tingale wong kang arip | lêpas wong arip tingalnya | lir ningali wayang
rêke | katon ki dhalang kang ana | dhalange pan wus ilang | pangucape dhalang
iku | nyata ki dhalang kang ngucap ||
33.
Anaa paesan nênggih | wujud kak punika nyata | kalawan suku Dat mangke | lan
akyan-sabitah iya | ananing ngalam arwah | lan alam ajsan puniku | sarta Dat
sipate pisan ||
34.
Dèn bisa sira nampani | ing sakèhe crêmin ika | pan marga sampurna rêke |
sakathahing auliya | sami kinèn nêtêppa | andikanira Hyang Agung | sami ngilowa
paesan ||
35.
Dene ta martabat sangking | ngalam jabarud punika | karana bingung wong akèh |
ing sakèhe khak puniku | anyatakakên iya | ing kagungan Mahaluhur | dadia warna
martabat ||
36.
Mangkana rara Ruhkanti | dumêling dènnya miyarsa | ing raka pangandikane |
lungguhe martabat sapta | suruping diwangkara | bibaran arêbut parlu | waktu
Mahrib kadya saban ||
37.
Sigêg gantya kang winarni | jêng sultan Carbon taruna | sampun amiyarsa wartos
| sedanya sang panêmbahan | dhepok ardi Tampomas | tilar putra èstri luhung |
ayu praktati utama ||
38.
Papatihira tinuding | mring Tampomas mondhongana | ing garwa lawan putrane |
cêkaking cariyos budhal | wus prapta ing Tampomas | panggya lan sang adiningrum
| Sitarêsmi sung pambagya ||
39.
Caraka binojakrami | nulya mêdharkên ing gita | sultan Carêbon karsane | Nikèn
Sitarêsmi lingnya | paran rara karsanta | ywa nganti kaparan tutuh | di prasaja
mring si biyang||
40.
Nikèn Ruhkanti lingnya ris | pêjah gêsangku sumangga | (n)dhèrèk sakarsamu bae
| miwah dhawuhe si kakang | sakarsa tan lênggana | pituduhe kadang sêpuh |
sayêkti kanthi utama ||
49. Kinanthi
1.
Myarsa ature kang sunu | wau Nikèn Sitarêsmi | waspa kumêmbêng karantan | èngêt
raka kang wus swargi | wasana manis ngandika | mring putra Dyan Jayèngrêsmi ||
2.
Babo paran putraningsun | kang dadya rêmbugirèki | ing karsane kangjêng sultan
| ingsun lan arinirèki | sira ywa wagugên ing tyas | satuturmu dak lakoni ||
3.
Radyan manêmbah umatur | dhuh bibi pupundhèn mami | kajawi karsa paduka |
prayogi dipun lampahi | awit karsanipun sultan | tuhu nugrahaning Widdhi ||
4.
Yèn pinarêng bêgjanipun | bokmanawi ambaboni | wong agung Carêbon praja | Nikèn
Sita duk miyarsi | kamantyan rênaning driya | atur wangsulan mring patih ||
5.
(n)Dhèrèk ing sakarsanipun | sampun pradandosan sami | sawusira asamêkta |
rahadyan umatur malih | bibi nyuwun pangaksama | ulun tan sagêd umiring ||
6.
Ayun (n)dumugèkkên kayun | amung atur ing pamuji | raharjaning kang sarira |
ing dunya tumêkèng akir | Allah maringana iman | tinêbihna ing bilai ||
7.
Nikèn Sita ngandika rum | mênggah-mênggah waspa mijil | kaki ing
pandonganingwang | sinêmbadana Hyang Widdhi | radyan ngandika mring sang dyah |
babo nini kadang mami ||
8.
Ingsun nyangoni rahayu | winantu sakèhing puji | raina wêngi tan pêgat |
kadyangganing toya mili | kasêmbadana sakarsa | lulus ing utama adi ||
9.
Yèn sira winêngku kakung | ywa tilar lanjaran nguni | tatuladan kuna-kuna |
Kadising Rasulolahi | kang amrih utamaning dyah | antuka sawarga adi ||
10.
Kang wêkêl salaminipun | langgêng boya owah gingsir | budinên dipun sampurna |
anyingkirana saliring | kang wus ingaranan cacat | tanduk tindaking pawèstri ||
11.
Tan kurang tuladan luhung | anggon-anggoning pawèstri | jangji têmên linampahan
| ingkang wus kasêbut tulis | anggung kang padha iyasa | yèn nganti tumêkèng
nisthip ||
12.
Nanging kudu wruh panuju | watêk kabênêran nini | ywa nganggo bênêr kewala | iku
angèling dumadi | êmpan papan duga-duga | tangi turu aywa lali ||
13.
Sang Dyah mangênjali matur | kakang dhawuhmu tak pundhi | datan luwih
pangèstunta | muga bisaa nglakoni |
sadaya kang wus kawêdhar | tumancêpa sanubari ||
14.
Lamun kakang èstu nglangut | aku (n)dhèrèkke basuki | iya yayi dak tarima |
rahadyan ngandika maring | carakanira jêng sultan | nêdha sang anindyamantri ||
15.
Cumanthaka canthèl atur | sêmbah sungkêm saha malih | titip rena miwah kadang |
aywa kirang pangaksami | caraka (n)dhêku lingira | inggih anak ywa kuwatir ||
16.
Samya sasalaman gupuh | rara Ruhkanti ngabêkti | gya bidhal sowang-sowangan |
mangkya ing Tampomas wukir | ical sênêning prawata | lir êmbanan tanpa manik ||
17.
Kacarita sang rêtnayu | praptaning Crêbon nagari | tan pantara laminira |
pinundhut garwa padêmi | ing sultan Carêbon praja | ibu widada mong siwi ||
18.
Wibawa wirya kalangkung | gantya wau kang winarni | Jayèngrêsmi Gathuk Gathak |
udhunira sangking wukir | tansah mahawan ing arga | ing siyang dalu lumaris ||
19.
Kèndêl kalanira wêktu | mangidul minggah ing wukir | Atunggul araning arga |
nèng ngriku datan alami | ngalèr ngilèn ngambah arga | ing Tangkubanprau ardi
||
20.
Mung tri ari gya tumurun | maring ing Buranggrang wukir | atanapi wukir Wayang
| sapta ri gya mentar maring | ngalèr ngilèn anjog arga | Sanggabuwana ing
nagri ||
21.
Kêrawang kang sisih kidul | nèng kono amung tri ari | tumurun mangidul tlatah |
Priyangan Pasundhan nagri | tansah mahawan ing arga | sru karênan umiyat ing ||
22.
Asrining kang gunung-gunung | talatah ing Bandhung nagri | jurang sirung
karungrungan| arga punthuk tinon wilis | mawèh rêsêping lumampah | sêngsêm sang
kulinèng wukir ||
23.
Ngênirkên sangsayèng laku | ayêm kang andon lumaris | wus manjat sukuning arga
| Gêdhe ing Mandhalawangi | (n)dêdêr karsanya mring puncak | ing arga
Mandhalawangi ||
24.
Tan ana durgama ketung | lampahnya radyan lêstari | Gathak Gathuk tansèng
wuntat | prapta ing lambunging wukir | anon dhukuh sri kawuryan | rahadyan
umanjat malih ||
25.
Praptèng pagagan sang luhung | pinanggih janma dhêdhangir | miwah amamatun gaga
| rahadyan ngandika aris | kaki ulun atatanya | ingriki ran dhukuh pundi ||
26.
Myang sintên pangagêngipun | ki dhangir tumênga angling | bagus ngriki raning
dhêkah | anut namaning kang ardi | Mandhalawangi punika | dene kang dhêdhepok
wukir ||
27.
Ajar Suganda jujuluk | paduka kalamun apti | kapanggih lawan ki Ajar | kula tur
uning rumiyin | rahadyan manis ngandika | wawi matura ki dhangir ||
28.
Kèndêl dènnira mamatun | manggul pacul nyangking kudhi | nginthir mantuk mring
patapan | lawan ki Ajar wus panggih | matur yèn wontên dhatêngan | janma tri
sajuga sigit ||
29.
Ki Ajar ngandikanipun | mara aturana aglis | papaculmu ulihêna | kang kinèn
umentar aglis | nyangking kudhinya tarantang | praptèng pagagan wus panggih ||
30.
Matur sumangga sang Bagus | kinèn laju kula irit | wus kèrit lampahnya radyan |
Gathak Gathuk anèng wuri | Ki Ajar Suganda mapak | sungsung guyu asasanti ||
31.
Nyawurakên arum-arum | ngigêl lir mêrak kêsimpir | wus tundhuk asta cinandhak |
rahadyan tandya kinanthi | Gathak Gathuk suka mulat | dupi wus prapta ing panti
||
32.
Linênggahakên ing salu | Ki Ajar wacana aris | teja-teja sulaksana | tejaning
anyar kaèksi| ing ngêndi kanang pinangka | lan sapa sinambating sih ||
33.
Rahadyan manis umatur | kula nama Jayèngrêsmi | sangking ing Giri Parapyan |
ngupadosi kadang anis | jalêr Jayèngsari nama | kang èstri ran Rancangkapti ||
34.
Ki Ajar dangu tan muwus | gèdhèg-gèdhèg ngandika ris | sira kulup dinarima |
saka ing pangira mami | lawas enggale kapanggya | tur wus padha sinung luwih ||
35.
Mungguh kang dadya sêdyamu | sira kulup marang ngêndi | rahadyan matur manêmbah
| sêdyaulun dhatêng Kawis | ananging dèrèng uninga | nglantur (ng)gambuh ing
pawarti ||
50. Gambuh
1.
Ing Karang iku kulup | tlatah Bantên pungkas kulonipun | tanah Jawa wus tan ana
nagri malih | ing kono ana wong luhung | sudibya ngèlmu kinaot ||
2.
Alim oliya tuhu | amumpuni ing sakèhing ngèlmu | tan kuciwa apa sakarsaning
janmi | darbe putra juga jalu | ibune tumêkèng layon ||
3.
Wusing akir kang sunu | tansah dènnya mêmatiragèku | alêlana kongsi tumêka
saiki | durung ana wartanipun | ulihe mring Karang dhepok ||
4.
Elingku namanipun | Kyagêng Karang Sèh Ibrahim Ibnu | Abubakar asli saking
nagri Aib | wus lawas (ng)gonne dumunung | anèng Karang adhêdhepok ||
5.
Kapasang yoga kulup | karsanira marang Karang gunung | pruhitaa sayêkti
langkung utami| nanging kulup aywa banjur | nyatakêna kandhaningong ||
6.
Sidike kang linuhung | manêngkunga ana Salak gunung | têmbe sira wus tartamtu
dènpondhongi | linuru marang sang luhung | binêkta mring Karang dhepok ||
7.
Rahadyan lon umatur | bilih parêng karsanta sang wiku | ulun mangkat samangke
mring Salak wukir | Ajar Suganda angguguk | iku ambêke wong anom ||
8.
Tan mikir baya kewuh | sayêktine sira durung wêruh | nanging aywa dadi
sumêlangmu kaki | aku kang ngêtêrkên besuk | kampir mring tilas karaton ||
9.
Ing Pêjajaran kulup | mung angkate kudu ri panuju | ing petungan iladunine kang
olih | rahadyan manis umatur | sakarsa ulun rumojong ||
10.
Paranta etangipun | iladuni ing wawatonipun | Kyai Ajar Suganda ngandika aris |
sajroning sêsasi iku | dina sapta winiraos ||
11.
Upama tanggal nuju | ari Sukra kawite kaetung | Sukra siji raharja watêkirèki |
Sukra kaping kalihipun | nuju satruning Hyang Manon ||
12.
Sukra kang kaping têlu | manggih pati Sukra kaping catur | akèh ingkang samya
sarju atitilik | Sukra kaping limanipun | raharja Tumpak ginantos ||
13.
Tumpak sapisan iku | satruning Hyang Tumpak ping dwinipun | tuna luput Tumpak
tri manggih prihatin | Tumpak ping catur rahayu | Tumpak kaping panca manggoh
||
14.
Wahyu Dite winuwus | Dite ping sapisan tuna luput | Dite kaping dwi raharja
Dite ping tri | manggih susah Dite catur | raharja sasolahing wong ||
15.
Dite ping pancanipun | satruning Hyang gantya ri Somèku | Soma kaping sapisan
tuna tan kenging | Soma kaping dwi rahayu | Soma ping tri susah manggoh ||
16.
Soma kang kaping catur | raharjadi Soma ping limèku | manggih pati gantya
Anggara winarni | Anggara ping pisan iku | satruning Allah sayêktos ||
17.
Anggara dwi rahayu | kang Anggara kaping katrinipun | papêgatan Anggara ping
caturnèki | raharja Anggaranipun | ping lima amanggih layon ||
18.
Gantya ri Budanipun | Buda pisan manggih dosanipun | Buda kaping dwi raharja
Buda ping tri | manggih pati Buda catur | raharja tan na wiraos ||
19.
Buda ping limanipun | satruning Hyang gantya Rêspatèku | Rêspati kang sapisan
amanggih tuni | Rêspati ping kalihipun | satruning Allah sayêktos ||
20.
Rêspati tri rahayu | Rêspati kaping catur manggih ru | Rêspati kaping lima
satruning Widdhi | wus kêmput dina pipitu | ri tanggal ètang sawiyos ||
21.
Lamun (n)dhaupkên sunu | luwih parlu miliya kang sarju | manggih
ayu raharja akèh wong tilik | iku salah siji kulup | èstu datan walangatos ||
22.
Rahadyan malih matur | wontên tiyang mayu griyanipun | nganthêng-nganthêng
ngêntosi mangsa prayogi | kadi paran kang kinayun | têka mangsa kang dènantos
||
23.
Sang wiku ngandika rum | wêwatêke mangsa kanggo mayu | awit Kasa tumêka Sadha-nirèki
| dhewe-dhewe watêkipun | piyarsakna sun cariyos ||
24.
Mangsa Kasa kang umur | patang puluh siji dina iku | nglamat pênêt warêdèn
barang pakarti | salamêt sarta sarêju | mangsa Karo winiraos ||
25.
Trilikur ari umur | ngalamate tukaran katêmpuh | pakewuh gung mangsa Katiga
winarni | patlikur dina kang umur | ngalamat kobongan awon ||
26.
Kamalingan kablurut | mangsa Kapat slawe dina umur | nglamat luwih bêcik tur
dinunung ing Sri | lan rêjêki tur rahayu | wrêdèn anak jalu wadon ||
27.
Mangsa kalima umur | pitulikur dina nglamatipun | sugih anak tur sinungan
slamêt nênggih | mangsa Kanêm ingkang umur | pat puluh tri ari mangko ||
28.
Ngalamat kadang karuh | akèh wèwèh kang mangsa Kapitu | padha umur
patangpuluhtêlu ari | ngalamat kèh pakaryèku | akèh lulungan ingkang wong ||
29.
Nèng wisma datan kaur | marga akèh prakara kang barung | mangsa wolu umure
nêmlikur ari | nglamat tan na èstrinipun | utawa pêgat wis layon ||
30.
Mangsa Kasanga umur | slawe ari de ngalamatipun | prihatinan kalongan sakalir-kalir | mangsa Kasadasa umur |
patlikur ari kinaot ||
31.
Ngalamat luwih ayu | ing sabarang sêdyanira rawuh | tur salamêt saanak
rayatirèki | tulus kang sarwa tinandur | mangsa Dhêstha winiraos ||
32.
Trilikur hari umur | ngalamate sangêt sangaripun | gêringan tur yèn roga tan
antuk jampi | malah têkèng ajalipun | mangsa Saddha cinariyos ||
33.
Umure patang puluh | siji ari de ngalamatipun | susahan tyas pisah lan
batihirèki | êndi ta ingkang kinayun | pênêt awon wus kacriyos ||
34.
Rahadyan aris matur | kang prayogi patut dipun ênut | mring raharja rèhning
wênang nandhing milih | lamun nrajang kang tan arju | yèn tiwas kaparan tutoh
||
35.
Nalika anon ulun | masjid Dêmak saka srambinipun | kajawine rarênggan pinatra
asri | wontên sastra ungêlipun | Kori Roro Gawening Wong ||
36.
Umpak kori lumêbu | ugi wontên sasêratanipun | mungêl Patra Kinarya Rupa Gêlapi
| kadi paran kajêngipun | Ki Ajar mijil kang raos ||
51. Mijil
1.
Iku kulup sangkalaning warsi | pangetungku mêngko | kori sanga loro lugu bae |
gawe papat njupuk saka karti | wong watêke siji | dadi angka taun ||
2.
Sèwu samas sangalikur kaki | de umpak kang ngisor | patra siji kinarya papate |
rupa papat njupuk warna ugi | dadi papat malih | gêlap siji iku ||
3.
Pangetungku umpake kang kori | nalikane dados | tahun sèwu patangatus luweh |
patang puluh punjule sawiji | kulup ingsun mirit | candrasangkalèku ||
4.
Radyan (n)dhêku sarwi matur aris | jatosana ingong | ingkang candrasangkala
watêke | sang awiku angandika malih | kawruhana kaki | candrasangkalèku ||
5.
Awit watêk sawiji têkaning | sapuluh wus maton | yèn sapuluh êdas panulise |
utawa nul ingkang angarani | ingsun wêdhar kaki | lawan wardinipun ||
6.
Watak siji rupa rupa yêkti | candra wulan kaot | sasi jangkêp lèk nabi wudêle |
sasa lintang dhara wêtêng kaki | bumi lêmah iki | buddha iku luhung ||
7.
Ronning godhong mèdi iku silit | iku buntut yêktos | dara pêksi dara sayêktine
| janma uwong eka tuduh siji | wak badan sadêmi | suta anak tuhu ||
8.
Siti lêmah wêdhèn de awani | akêndêl kinaot | wungkulan wutuh wulan wardine |
wulan têmên niyat iku yêkti | tunggal kabèh lirring | watak ji sadarum ||
9.
Gantya watak loro kang winarni | netra mripat karo | caksu iku suluhan netrane
| nayana pan ulat têgêsnèki | sikara tangan-dwi | buja iku bau ||
10.
Paksa uwang drasthi iku alis | ama pasu mangko | locana rang-uranging matane |
kang carana têgês athi-athi | karna kuping kalih | karni iku sungu ||
11.
Miwah têgês ambaning kang kuping | anêbah jinatos | talapukaning netra kaliye |
kang talingan pangrunguning kuping | mata netra ugi | lèn tangan alugu ||
12.
Lar atêgês wuluning suwiwi | anêmbah wot sinom | miwah mangabêkti ing têgêse |
suku loro sikil karo kaki | gantya watak katri | kang winarnèng têmbung ||
13.
Bahni gêni pandhe nambutkardi | pawaka nyrêmomong | gêni pucaking arga yêktine
| siking upêt myang têkên kang wardi | guna iku gêni | agaran satuhu ||
14.
Dahana tanpa sangkan kang gêni | trining rana tunon | miwah gêni paprangan
wardine | uta lintah ujêl wêlut yêkti | anauti cacing | jatha iku siyung ||
15.
Miwah gêni winadhahan kaki | weddha gêni pawon | miwah sêrat papakêm têgêse |
nalagni gêni panasing ati | utawaka gêni | wong manggang puniku ||
16.
Kayalenna balubuking gêni | punika jinatos | gêni diyan tiga têlu bae | kang
uninga gêni obor kaki | gantya kang winarni | ingkang watak catur ||
17.
Wedang banyu panas têgêsnèki | sagara ku babo | banyu ingkang ngidêri jagade |
karti banyu sumur dene sukci | we padasan yêkti | jaladri liripun ||
18.
Banyu rawa nadi banyu kali | hèr udaka manggon | sapucuking ancala wardine |
nawa banyu adhêm ingkang wêning | samudra winardi | banyu têlêng iku ||
19.
Jalanidhi we angêdhung kaki | waruna ing mangko | katêlah ing têmbung warni
dene | têgês banyu sawangan toyadi | we jêmbangan yêkti | o ana toya truh ||
20.
Waudadi wêrdine kakalih | we pancuran karo | we dèrèsan krambil lawan arèn |
sindu banyu-susu dene warih | iku banyu krambil | de kang padon catur ||
21.
Tasik sagara miwah awardi | ingkang banyu oyot | catur yuda keblat pat wardine
| pat sakawan gantya kang winarni | watak lima kaki | kawruhana iku ||
22.
Buta wil lanang kang siyung dening | Pandhawèku babo | atmajendra Pandhu
tatalêre | gêtih otot ati kêtêg tuwin | pramana tanapi | mangsa kalimèku ||
23.
Wisaya panggawe dene indri | bayuning kang panon | yaksa wil wadon mawa siyunge
| sara landhêp maruta pan angin | ngirit ganda wangi | pawana ngin ribut ||
24.
Gana wana gung margana angin | nèng dadalan manggon | samirana ngin ngilangkên
riwe | warayang pan sanjata sayêkti | panca lima kaki | bayu têgêsipun ||
25.
Angin kang manjing mêtu sayêkti | wisikan jinatos | wuruking bapa mardi lwiring
rèh | gulingan angin mêtu jinêmrik | lima gangsal kaki | watak nêm winuwus ||
26.
Masa mangsa nênêm sad rasêki | rasa nênêm manggon | winaya ranning mangsa
kanême | miwah anggang-anggang iku kaki | gana tawon yêkti | de têgêsing rêtu
||
27.
Awor miwah yêk-uyêkan kaki | anggas iku sato | bêr-ibêran myang kayu glinggange
| oyag obah karêngya kapyarsi | rinêngga tanapi | kaupakarèku ||
28.
Pangrarasing nêm ya pangrarasing | watak kanêm mangko | tahên iku kayu taun
radèn | wrêksa kayu kang tinêgor kaki | prabatang jinarwi | iku kayu rubuh ||
29.
Malang anèng dadalan gumuling | kilating nêm babo | lilidhahing mangsa kanêm
dene | lona pêdhês mla kêcut kang wardi | tikta iku pait | kyasa gurih tuhu ||
30.
Dura asin sarkarèku manis | watak pitu mangko | ardi gunung urut pasisire |
prawata gunung têpung samyardi | turanggèku wajik | giri gunung agung ||
31.
Rêsi têgês pandhita kang suci | angsa banyak yêktos | kang biksuka sapi cala
lwire | sikil gunung imawan imasri | nèng pucuking wukir | sapta ya pipitu ||
32.
Pandhita putus yêktining wardi | swara wiku kalok | gora agung muni iku lire |
pandhita kang amumuruk kaki | swa kuda kabiri | tungganganing gunung ||
33.
Iku têngah-têngahaning wukir | wiku lire mangko | pandhita ing gunung sayêktine
| ya pipitu ya pipitu sami | gantya kang winarni | kang wawatak wolu ||
34.
Naga ula gêng panagan kaki | gyan ula gêng kaot | salira manyawak basu têkèk |
myang atêgês kumarèng nagari | tanapi araning | kang mangsa kawolu ||
35.
Tanu bunglon murti cêcak singgih | kunjarèku gêdhong | myang atêgês kandhanging
gajahe | gajah-gajah nèng wantilanèki | dipangga marêngi | tinitihan ratu ||
36.
Èsthi gajah kang dènpalanani | samadya jinatos | gajah ana têngahing wanane |
manggala gajah binêkta jurit | dwiraddha jinarwi | gajah mêta iku ||
37.
Kang bujangga ula lanang kaki | brahmanastha manggon | pandhita sing sabrang
wolu kèhe | dwipara gajah binêkta maring | pacangkraman kaki | liman têgêsipun
||
38.
Gajah binêkta midhang sayêkti | dening sang akatong | lan ula ula lanang têgêse
| myang atêgês karo ula yêkti | gantya kang winarni | watak sanga iku ||
39.
Kang rumiyin trustha lènging bêdhil | trusthi lènging dêmon | muka rai gapura
lawange | ratu wiwara lèng sakèthènging | dwara lènging panti | nanda lèng
kodhok gung ||
40.
Wilasita lèng kumbang sayêkti | kang guwa jinatos | lèng patapan agolong
samunne | lodra aluraning we sayêkti | gatra lènging gangsir | êlèng lènging
sêmut ||
41.
Rong lèng ula song lèng landhak yêkti | trusan lawanging wong | bubutulan yèku
angka lire | inggih punika wilangan yêkti | babahan lèng maling | hawa
sasangèku ||
42.
Bolonganing sarirèng sujanmi | mangkya winiraos | watak sapuluh kang pinurwèng
rèh | boma sukêt mati sunya sêpi | gagana kang langit | kesisan ing mêndhung ||
43.
Barakan tan katon ingkang warni | adoh têbih mangko | ing langit iya ing langit
bae | ana tan katon tan kêna yêkti | kang windu jinarwi | tumbuking kang taun
||
44.
Anèng wiyat langit kalimputing | mêndhung angêmu troh | widik-widik katon gya
ilange | malêtik satêngahing wiyati | sirnèng gaganèki | sirnèng langit iku ||
45.
Sagunging das sakathahing kang nir | walang mêsat kang hos | anggusah watak
sapuluh lire | iya watak sapuluh sayêkti | sagung atêngêr nir | awatak sapuluh
||
46.
Lamun karya sangkalaning warsi | unine pinathok | kang rumuhun nèng ekan
dununge | nulya dasan sapiturutnèki | nanging kêcapaning | ekan dhawah kantun
||
47.
Radèn Jayèngrêsmi matur malih | dhuh ri sang kinaot | kadi paran punika kajênge
| dene wêlut sami lawan agni | sapiturutnèki | katrangna jrudêmung ||
52. Jurudêmung
1.
Sang wiku mèsêm lingira | mungguh sasurupaningsun | layang Candragêni iku |
kang ambabar katrangannya | ing candrasangkala mau | kang mawa kêkawin têmbang
| Kusumawicitra linuhung ||
2.
Etunge laku rowêlas | kacarita duking dangu | anggitannya Maha Wiku | Wêrda
Êmpu Wilasaya | pujangga putus ing kawruh | ing nagri Purwacarita | sangking
karsanya sang Prabu||
3.
Widhayaka kang paparab | Aji Isaka puniku | wus dianggit duk ing ngayun |
dumadi candrasangkala | ananging ta jarwanipun | durung mawa karêpira | ingkang
dadi sababipun ||
4.
Ing watêg durung ginêlar | krana kurang wijangipun | mila linaras kang urut |
wit siji têkèng sadasa | ingkang nunggal rasanipun | amung ginarba kewala |
kang anunggal rahsanipun ||
5.
Tinêrangakên samoa | miwah tatêmbunganipun | kang padha amawa kayun | apan
jinèjèrkên wêtah | dak urut kadi ing ngayun | awit ing watak sajuga | tumêka
watak sapuluh ||
6.
Watak sawiji winarna | rupa têgêsipun wujud | yèku uruping cahyèku | mula dadya
watak juga | dene ta cahya puniku | dumadya tandhane gêsang | ingkang tumitah
sadarum ||
7.
Candra wêrdi lèk purnama | tanggal limalas puniku | mula dadi watak iku |
sawiji awit duk kuna | (ng)gonne Dèwi Sri tumurun | matêdhakkên wiji dadya | ri
wijèning manungsèku ||
8.
Sasi lèk jangkêp wêrdinya | ya etung sêsasi muput | mula dadi watak iku |
sawiji dene amulya | anganakakên sitangsu | sapisan manèh lir ngarsa | mangkya
nabi wêrdinipun ||
9.
Wudêl mula dadi watak | sawiji de wudêl mau | ginawe têrsandhanipun | asma
sapisan duk jabang | yèn wus pupak pusêr sinung | aran saprayoginira | nulya
sasa têgêsipun ||
10.
Lintang mula dadi watak | siji dene
wujudipun | jèn-ijèn sajuru-juru | katon sangking madyapada | padha lintang
aranipun | de dhara wêtêng wêrdinya |
mula dumadi puniku ||
11.
Watak sawiji sanyata | de nampani
sarinipun | sarahsaning siji iku |
mangkya bumi wêrdi lêmah | mulane lêmah puniku | dumadi watak satunggal | anuwuhkên sakèhipun
||
12.
Wiji tanêm tuwuh ika | mangkya buddha wêrdi purus | utawa luwih puniku | mula
dadi watak juga | dene ta luwih puniku | minangka wijèning janma | ingkang
ronning wêrdinipun ||
13.
Cahyaning godhong mulanya | dadi watak siji iku | de têrsandha uripipun | tanêm
tuwuh thuthukulan | lamun katon godhongipun | iku tandha wiji gêsang | yèn
godhong tan katon lampus ||
14.
Mèdi jubur wêrdinira | dene kanggo marganipun | susukêr sangking dharèku | de
iku buntut têgêsnya | yèku êpoke kang buntut | kang masthi amung sajuga |
mangkya dara têgêsipun ||
15.
Apan iya pêksi dara | mula dumadi puniku | watak siji dene purun | ngayom
kulina manungsa | de janma wong wêrdinipun | mula dadya watak juga | pipijèn
titah Hyang Agung||
16.
Eka sawiji wêrdinya | utawa pinardèn tuduh | de wak suta wêrdinipun | anak
lawan awak tunggal | saka wiji dadinipun | de siti lêmah wêdhènnya | mula
dumadya puniku ||
17.
Watak sawiji de bisa | amanjila wujudipun | gya awani wêrdinipun | ya wani
utama surya| mula watak sawijiku | sorot amijangkên marang | ing wujud
sajuru-juru ||
18.
Yèn wungkulan têgêsira | wuwutuhan mulanipun | dadi watak sawijiku | de isih
wutuh wujudnya | nyata têmên tunggallipun | wêrdi iku kabèh tamat | watak
kakalih winuwus ||
19.
Netra wêrdining paningal | mulane dumadi iku | watak kawajibanipun | mêrêm lawan mêlèk ika | caksu pasuluhan èstu | mula dadi
loro watak | de ana rêrêgêdipun ||
20.
Warna loro blobok waspa | de nayana ulat èstu | ugêring ulat puniku | rong
prakara bêcik ala | sikara tangan dwi iku | kwajibane rong prakara | mêgar
atanapi mingkup ||
21.
Buja bau wêrdinira | mula loro
watakipun | nguwati tangan ro mau | paksa uwang wêrdinira | mula dumadi puniku | watak karo de pedahnya | rong prakara kang
rumuhun ||
22.
Ngingkêmkên tangkêping waja | mêngakên angaping tutuk | drasthi alis wêrdinipun
| mula dadi dwi kang watak | dene mimbuhi satuhu | kasigitan rong prakara |
ngêkêr netya kalihipun ||
23.
Muwuhi prabaning gwaya | mangkya ama têgêsipun | papasu iya puniku | pangul
ngisor pasuluhan | mula dumadi puniku | watak loro de minangka | siringing
netya dwinipun ||
24.
Mangkya locana wêrdinya | urang-uranging netrèku | yèku lalu-kinanipun |
maripat têngên lan kiwa | mula dumadi puniku | watak loro dene bisa | amosikên
idêpipun ||
25.
Wênganing idêp sapisan | dadya pangawasanipun | kaping kalih ingkêmipun |
dumadya tatampingira | sakèh rêrêgêd sadarum | mangkya carana wêrdinya |
athi-athi milanipun ||
26.
Mila dadya dwi wataknya | awit athi-athi iku | karya pasrèning mukèstu | rong
prakara kang sapisan | gawe lulungidanipun | pasuryan kaping kalihnya | dadya
kêkêring cahyèku ||
27.
Karna rêngganing talingan | dadine ro watêkipun | awit rêngganing karnèstu |
duk kuna sumping lan sêngkang | dene karni wardinipun | ambaning kuping milanya
| dadya watak loro iku ||
28.
Bisa nampani surasa | lawan pangrasa puniku | de anêbah têgêsipun | talapukan
kang kaprênah | ing ngisor idêp kang wulu | luhuring kang urang-urang | mula
loro watêkipun ||
29.
Jalaran puniku milya | anglawani solahipun | padhang pêtênging netrèku |
sapisan ngrèh wênganira | paningal kalaning wungu | ping dwi angrèh rêming
netra | kalanira ayun turu ||
30.
De talingan têgêsira | pangrunguning kuping èstu | mula loro watêkipun | awit
iku amiyarsa | rong prakara ala-ayu | dene maha wêrdinira | ambaning
paningalipun ||
31.
Mula dadya ro kang watak | de ngêmbani pramanèku | rong prakara kang rumuhun |
kêdhap ya ubênging tingal | ingkang ijo warnanipun | kang kaping pindhone kilat
| maniking tingal kang pingul ||
32.
Lèn tanganna têgêsira | kêplok yèku karêpipun | suka lan susah puniku | êlar
wulu suwiwinya | de dadya ro watêkipun | rong prakara karyanira | mêgar atanapi
mingkup ||
33.
Kanggone dadya panambak | adhêm mring dayaning mabur | nêmbah suku karo iku |
angabêkti dalamakan | gawe kuncup dwi astèku | watak loro pan wus tamat |
rahadyan nêmbah umatur ||
34.
Watak juga lan kalihnya | solah miwah bawanipun | [...Kirang satunggal baris: 8u...] | condhong lawan rahsanira |
sang wiku ngandika dhaup | mangkya watak tri kawêdhar | sinom salinne kang
pupuh||
53. Sinom
1.
Bahni gêni pandhe ika | mulane dadya watak tri | asal sangking tri prakara |
saking pangreka kang dhingin | yaiku gêni saking | thithikan agarannipun |
pindho sangking sarana | yèku arêng de kaping tri | pangolahe angin sangking
ingububan ||
2.
De pawaka wêrdinira | gêni sapucaking ardi | mula dadi watak tiga | wit
sangking têlung prakawis | agni sasalat sangking | walirang ping kalihipun |
saka gêni dudupa | panuwun puja sêmèdi | tri bêdhiyang sarananing kaasrêpan ||
3.
Siking gêni upêt ika | mulane dadya watak tri | wujuding upêt triwarna |
mancung sêpêt onthèl kluwih | guna agaran gêni | tri prakara
dadinipun | saka panasing asap | saka sêrêting piranti | saka kawul gênêpe
katiga warna ||
4.
Dahana pan gêni salat | mulane dadya watak tri | wit sangking katri prakara |
sapisan saka sumuking | hawa panasing bumi | kadwi saka sumukipun | ing watu
gêni ika | kaping tri saka sumuking | kang walirang gathuk dadya gêni salat ||
5.
Trining brana pyu paprangan | mulane dadya watak tri | anane saka tri warna |
prakara saka kasêktin | dwi têmpuhing saradi | tri pambêsmining sawèku | uta
têgêse lintah | mula dumadi watak tri | untunira ngisor loro (n)dhuwur juga ||
6.
Kwajibane tri prakara | napêl molah ganda bangkit | ujêl wêlut têgêsira |
mulane dadya watak tri | dene ta andarbèni | daya tri prakara iku | panglunyon
mulèt rosa | anauti wrêdi cacing | mula dadi watak têlune de darbya ||
7.
Kawajiban tri prakara | nglêkêr mulur mangkêrêt tri | mangkya jatha wêrdinira |
gêni winadhahan yêkti | de dadya watak katri | gêni arêng kang rumuhun | kalih
gêni winadhah | têlu kang pinêdah kardi | ambêbakar manggang sapanunggalannya
||
8.
Wedha gêni pawon ika | dene ana warna katri | kang gêni kayu kalawan |
cêngkorongan pawon gêni | katri laweyan gêni | de nalagni wêrdinipun | gêni
panasing manah | mula dumadya saka tri | kadadeyanira saka tri prakara ||
9.
Dhingin saka pangabaran | dwi pangobong saka sêngit | tri saka pangumbar hawa |
utawaka wêrdinèki | gêni manggang mulaning | dumadi watak tri yèku | gêni kayu
kalawan | arêng sujèn jangkêp katri | kayalena wêrdi gêni balubukan ||
10.
Mula dadi watak tiga | de gêni blubukan asring | kaanggo têlung prakara |
ngêpès (m)bênêm ambakari | [...Kirang
satunggal gatra: 7i...] |
apan gêni diyan iku | mula dadi tri watak | de wujuding sorot katri | biru
kuning abang jangkêp kaping tiga ||
11.
Pungkasan tiga uninga | wêrdi gêni thithikan tri | watu gêni kawul waja | watak
sakawan winarni | wedang ingkang rumiyin | banyu panas wêrdènipun | de dadya
watak papat | sakawan dayanirèki | matêngakên umob molah kumarangsang ||
12.
Sagara we pakumpulan | banyu saka patang warni | tuking kali tuk bêngawan |
tuking pancuran myang riris | mangkya katri winarni | banyu sumur dene iku |
kaanggo patang warni| pangangson padusan tuwin | pangasahan sakawane
pangumbahan ||
13.
Sukci wêrdi we padasan | de kangge patang pasukci | kêmu raub wisuh tangan |
lawan masuh sukunèki | jaladri wêrdinèki | banyu angêndhong yaiku | angêndhong
we sakawan | banyu udan banyu kali | banyu êtuk kalawan banyu bêngawan ||
14.
Dadi banyu kali ika | mula papat watêknèki | dadya pasucèn sakawan | padusan
angungumbahi | angongolah kinardi | angombèni kewanipun | hèr banyu pucuk arga
| dadya watak papat awit | pucuk arga ana banyu patang rupa ||
15.
We kawah banyu pamuja | banyu pêdhut banyu riris | nawa wêrdi banyu tawa | yèku
we tuk umbul tuwin | pancuran sumbêrnèki | de samodra wêrdi banyu | ingkang
ngidêri jagad | keblat papat dènubêngi | apan sami kataman banyu samodra ||
16.
Jalanidhi banyu ingkang | bênêr yèku saka riris | lan kali êtuk bangawan | dene
warna wêrdinèki | banyu sawangan nênggih | saking kali rêmbêsan tuk | sakawan
pasumbêran | de toya wêrdinirèki | banyu ing jêmbangan kanggo suci badan ||
17.
Adus raub awak-awak | kanggo wisuh jangkêpnèki | wahana yèku we udan | angsal
sakawan prakawis | saka kukusing agni | myang kukusing tanêm tuwuh | saka
kukusing toya | papate kukusing bumi | mangkya wau dadi wêrdi we dèrèsan ||
18.
Saking amèr kapanasan | saking kapêlêg ing angin | saking praboting baskara |
susumubing bun mungkasi | de sindu wêrdinèki | banyu susu dene iku | wit saka
pat prakara | dhingin saka srana jampi | tuntuming bayu wuwung sari tatêdhan ||
19.
Warih wêrdi banyu klapa | dene atêrira warih | puniku rambah kaping pat | wiwit
bluluk banjur cêngkir | dawêgan miwah krambil | dene tasik wêrdinipun | banyu
oyot jalaran | kang dhingin tarik-tinarik | iya saking purusan sakawan warna ||
20.
Têmah ngringêt dadya toya | yèku saka gêni angin | banyu tanapi bantala | catur
we keblat winardi | keblat papat sayêkti | pan ana sagaranipun | yogya pat dene
ana | jaman yoga pat prakawis | jaman tirta dwara kali karta tamat ||
21.
Watak kalima winarna | buta apan wus
sajarwi | mula dadi watak lima | dene iku bisa nunggil | kalima bangsa nênggih | sèluman myang
bangsa mabur | nunggal bangsaning kewan
| bangsaning buburon warih | de limane bisa nunggal lan manungsa ||
22.
Pandhawa wêrdi putra sang | Pandhu Dewanata Aji | lima juga Sri Ngamarta | dwi
Dyan Sena tri Pamadi | nunggal sayayah bibi | kang dwi lèn bibi puniku |
kacatur Dyan Nangkula | Sadewa kalimanèki | mangkya tata gêtih otot wêrdinira
||
23.
Ing netya ngolah pramana | ing lidhah
ngolahkên angling | ing tangan ngolah
(ng)gauta | ing suku ngolahkên linggih | utawia lumaris | ing prêji ngolah rahsèku | mangkya gati
wêrdinya | kêkêtêg de dunungnèki | anèng tênggak jaja ugêl-ugêl ngasta ||
24.
Gêl-ugêl sikil kalawan | ing planangan limanèki | èndri bayu ingkang mata |
dene pakumpulan saking | ing irung tuwin kuping | pasuryan myang saking kalbu |
yaksa wêrdi danawa | wados asisiyung nênggih | ditya wandu mila dadya watak
lima ||
25.
De dadya panunggulira | ditya sakawan bupati | limane piyambakira | sara
landhêp wêrdinèki | nalika jaman nguni | gaman kang ran sara iku | landhêp
limang wadana | de maruta wêrdi angin | kang kairid gandane kang sêkar gangsal
||
26.
Sêkar jawah saking Jwata | sêkar amyang taman sari | sêkar bago pangukupan |
sêkar gêlung lawan sari | sêkaraning jinêmrik | de pawana wêrdinipun | angin
drês iya ika | saka keblat myang ing nginggil | bana iku alas agung wêrdinira
||
27.
Mula dadi watak lima | babaya limang prakawis | ula macan asu ajag | danawa
lawan panjawi | margana wêrdinèki | angin ana ing dêlanggung | yèku napas kang
mêdal | ing pancadriyanirèki | samirana wêrdi angin kang ambuwang ||
28.
Karingêt limang panggonan | rai bau jaja gigir | suku jangkêpe kalima |
warayang wêrdinirèki | sanjata de landhêping | balimbingan ana catur | limane
pucukira | de panca bayu sayêkti | kang kaanggêp putra Hyang Bayu kalima ||
29.
Sawiji wil Jajahwrêka | Kapi Anoman kakalih | katri Wukir Maenaka | catur
Sètubanda èsthi | Bratasena mragili | de wisikan wêrdinipun | wangsit guru
limang bab | tuduh kadadeyanèki | dêdunungan iya iku bawa lima ||
30.
Gulingan dene wêrdinya | paturon nênggih wong guling | pêpêt pancadriyanira |
lilima ingkang mungkasi | etang lima wus jarwi | ji loro lu pat limèku | wus
titi watak lima | watak nêm mangkya winarni | salin têmbang amrih mamanising
kata ||
54. Dhandhanggula
1.
Masadrasa wrêdi kang binukti | rasa nênêm prakara yaika | rasaning sêga iwake |
rasaning wijinipun | rasaning kang godhongan tuwin | rasaning dadèrèsan |
wowohan nêmipun | winayang wêrdi gang-anggang | awit saka sikile iku nêm iji |
guna awon wêrdinya ||
2.
Dene ingkang mangsa kanêm yêkti | nawu madu sinungkên anaknya | de rêtu awor
wêrdine | campuring kanang kayun | kang rumuhun grêngsênging dhiri | dwi
ajuning kang manah | tri ajuning purus | catur ajuning paningal | kalimane
ajuning tangan nêmnèki | ajuning sukunira ||
3.
Hoyag wêrdinira obah yêkti | gêtêring pangadêg myang pramana | pamiyarsa
panggandane| pangrasa badannipun | gya karêngya karungu wêrdi | iya nênêm
prakara | wisikan karuhun | amuwung wulang utama | myang karungu wawangsite
ujar manis | pangraras ngalêmbana ||
4.
Namaning nênêm yèku namaning | pala nênêm kasimpar baruwah | gumantung
palawijane| myang kucila kirnèku | tahên kayu taun winardi | wrêksa kayu
têgoran | lèn prabatang kayu | rubuh malang ing dêdalan | pan ginêrba kayu
nênêm wataknèki | lire ingkang mangkana ||
5.
Kang tartamtu kanggo nêm prakawis | turus miwah dandananing omah | kanggo
dandanan prantine | kanggo pêthan arcèku | kanggo plangkan pangraras tuwin |
katunu kanêmira | kilating nêm iku | têgêse lalidhah mangsa | iya kanêm lona
pêdhês wêrdinèki | mla kêcut wêrdinira ||
6.
Tikta wêrdinira apan pait | kyasa wêrdinira gurih ika | dura pan asin têgêse |
sarkara wêrdinipun | apan manis watêk nêm titi | watak pitu winarna | ardi
wêrdi gunung | kang urut pasisir iku | mula dadi wawatak pitu de ardi | isine
pitung warna ||
7.
Watu guwa jurang padhas tuwin | papancuran pèrèngan tuwuhan | turangga de
panganggone | jaran iku pipitu | kang rumuhun apan kêndhali | apus lawan
salebrak | sanggawêdhinipun | ambên camêthi pitunya | giri wêrdi gunung gêdhe
dene dadi | pakandhanganing swara ||
8.
Rêsi têgêse pandhita sukci | yèku ingkang nganggo kasucian | pitung prakara
etange | katêmênan rumuhun | lumuh ala lumuh nyidrani | lumuh marang ruruba |
lawan tuhu lumuh | marang ing pangalêmbana | lumuh rêgêd pitune pan lumuh
maring | sabarang bêbèngèsan ||
9.
Angsa apan banyak wêrdinèki | mula dadi pitu watêkira |
kagawa sugih swarane | biksuka wêrdi lêmbu | mila pitu watêkirèki | dene ing kuna dadya
| tungganganing wiku | aldaka sukuning arga
| dene darbe sasêbutan pitu nênggih
| punthuk ujung tunggangan ||
10.
Lambung tepong sisiku sukuning | de himawan wêrdinira mega | pucuking gunung
dununge | mula watak pipitu | sangking kukus kapitu warni | kukus adhêming
kisma | kukus tanêm tuwuh | kukus pangobaring wrêksa | kukus ingkang rêratêng
lawan kukusing | udalaning kang toya ||
11.
Kukus ingkang bêdhiyan myang sangking | kukusing kang dupa jangkêp sapta |
sapta pandhita wêrdine | agêming pandhitèku | pan pipitu jajenggot cundrik |
kêthu jobah salendhang | tlumpah têkênipun | gora swara muni ika | wardi swara
uni agung akèh kaki | apan pitung prakara ||
12.
Sangking suwaraning banyu bumi | gêni angin balêdhèg lan udan | sangking
pakarti pitune | swa kuda wêrdinipun | jaran molah pitung prakawis | nyongklang
mêdhar adhean | jojrok ngawalipun | nyirig nyandêr pipitunya | tungganganing
gunung tumpakan rêrêdin | ana pipitu warna ||
13.
Jaran kabirèn lêmbu palangki | padhati
jolang kisruki lawan | bojadhi ganêp
pitune | de wiku ya pipitu | yèku wiku
kang nglakokkên ing | pangawikan kasapta
| jaya kang rumuhun | pindho aji
pangasihan | katêlune aji panglimunan
bangkit | pat aji tatakrama ||
14.
Kalimane pamawasan aji | kanêm aji etang pêpetangan | sapta ji panglêrêbane |
sampêt watêk pipitu | watêk wolu mangkya winarni | bubukanira naga | wêrdi ula
agung | mula dadya wolu watak | derbe daya panguwasa wolung warni | nyêmbur
nyakot amolah ||
15.
Mulêt rosa urip (ng)gon kakalih | anglungsungi wolu bisa gêsang | saka lênga
nèng pêthite | panagan etangipun | pasawêran wolung (ng)gon nênggih | naga taun
myang naga | jatingarangipun | naga wulan lawan nagan | pasangaran naga
larangan lan malih | kanang naga pangkalan ||
16.
Naga dina pasaran mungkasi | de salira ya slira mênyawak | apan wolu pangwasane
| bisa ngambah ing banyu | ngambah marang dharatan bangkit | mènèk myang
ngêrong ika | mring nastapa ayun | anglungsungi myang yuwana | kawolune riringa
mring bangsanèki | mangkya basu wêrdinya ||
17.
Apan têkèk mulane dumadi | watak wolu darbe panguwasa | wowolu iki cacahe |
panglêngkêtaning suku | kinajrihan ing bangsanèki | tyas sabar myang ngumara |
sarèh tindakipun | sarana atine kêna | kanggo jampi wong cêkèk tan nggarapsari
| darbe panawa wisa ||
18.
Kawolune bisa anglungsungi | mangkya tanu bunglon wêrdinira | bangkit wor
wolung warnane | bang irêng kuning pingul | ijo biru bêlawu tuwin | wungu
jangkêping astha | murti wêrdinipun | cêcak de darbe pangwasa | wolung warna
panglèngkètan kang rumiyin | bisa mênèk puliyan ||
19.
Ayuwana sarana myang kêsit | bisa mogêl nglungsungi isthanya | mangkya kunjara
wêrdine | gêdhong panggonan ngukum | duking kuna janma kang tampi | ukuman
wawangênnya | wolung dina amung | yèn dosa ros wolung wulan | mangkya gajah ya
gajah kang nèng wanadri | dwipangga gajah ingkang ||
20.
Tinitiyan ing sri narapati | parabote ana wolung warna | papaès kalung slebrake
| ambên êcis ranteku | pacancangan kawolu srati | èsthi gajah ginawa | midhang
wêrdinipun | samadya gajah nèng marga | de manggala gajah panungguling jurit |
dwipara gajah ingkang ||
21.
Binêkta ring cangkrama kakaring | de bujangga ula gêdhe ika | padha naga lan
kwasane | bramana wolu iku | duk kunane ing tanah Jawi | kambah dening brêmana
| wowolu kèhipun | pranataning Ajisaka | kinèn amumulang kadibyan sakalir |
miturut Asthabrata ||
22.
Liman gajah nèng wantilan yêkti | sarta ula sami lawan naga | ula wolu
pangwasane | sakèhing gajah mau | padha wolu watêkirèki | dhingin têbih
sanggama | wangi kopèkipun | lwan na sarosa pramana | ambêg sura kapitu sugih
mangrêti | astha sugih bêndana ||
23.
Nahên watêk sanga kang winarni | trustha wêrdi êlènging sanjata | trusthi êlèng
tulupane | muka rai puniku | de gapura lawanging aji | wiwara sakèthèngnya |
dwara lawangipun | omah tanapi pomahan | lawang mau cinêngkal kapara sami |
apan sangang bageyan ||
24.
Dene nanda lènging kodhok nênggih | wilasita wêrdi lènging kombang | guwa lèng
samun wêrdine | rago wêrdi lèng suwung | gatra wêrdi êlènging gangsir | lèng
wêrdi lènging ula | rong wêrdi lèng yuyu | song wêrdi êlènging landhak | de
têrusan wêrdi lèng têmbusan yêkti | yèku angka wêrdinya ||
25.
Wiwilangan sanga têlasnèki | de babahan wêrdi lèng durjana | hawa sasanga
wêrdine | hawaning badan èstu | pan sasanga
kathahirèki
| dadi piridanira | watêk sanga mau | muhung saka babolongan | awit
palawanganing badan kèhnèki | apan ana sasanga ||
26.
Irung sami lèng tulupan bêdhil | kang maripat sasamining muka | dene cangkêm
ngibarate | lawangira sang ratu | ing talingan ngibaratnèki | lawang sakèthèng
ika | palawanganipun | ngibarat lawanging omah | gurung iku ngibarat lawang
guwèki | ing dubur lawang sona ||
27.
De sadaya ronging kewan aming | mirid pangêronging sangking mangsa | kasanga
jênêk nèng ronge | wilangan angka iku | amung sanga sadasanèki | ing sagolongan
êdas | wujudipun ênul | mungguh babahan jinarwan | lèng durjana kêrêpe lèng
manungsèki | têbusan hawa sanga ||
28.
Nahên watak sapuluh mungkasi | boma wêrdi sukêt mati ika | sonya wêrdi suwung
mangke | gagana wêrdi suwung | de barakan wêrdinirèki | ya iku lamat-lamat |
adoh jarwa tuhu | ing langit wêrdi ngawiyat | de ana tan ora ana wêrdinèki |
windu duk jaman kuna ||
29.
Ana windu sapuluh winilis | ingaranan kang windu Sangkala | sapuluh warna umure
| Tirta lan Marutèku | myang Pranala lan Pratalèki | Baya Byantara Manta |
Kartala puniku | kasanga windu Suribta | de ganêpe sapuluh pan dènarani | ring
kang windu Gurita ||
30.
Anèng wiyat anane kang langit | pan sadaya srêngenge rêmbulan | lintang kalawan
megane | kilat mêndhung galudhug | angin udan kuwung mungkasi | yaiku ananing
kana | wujut pamyarsèku | kang katon lan kapiyarsa | saka donya gantya ingkang
widik-widik | wrêdine samar-samar ||
31.
Malêtik mancurat wêrdinèki | sirna wêrdinira apan ilang | ngakasa ta wujud rêke
| de sagunging das iku | ingkang ilang wêrdinirèki | walang wêrdi mauwal | de
kos wêrdi suwung| watak sapuluh wus jarwa | mungguh watak sapuluh jupukanèki |
doh samar suwung lamat ||
32.
Ilang dhuwur kang awit kapirit | saka jroning kaluwênge êdas | èstu tan ana
wujude | dadya buwêng saèstu | apan suwung karêpanèki | Candragêni wus tamat |
lan kudu sumurup | kawining Sangkala ika | apan seos lawan bangsa têmbung Kawi
| kalawan têmbung Kawya ||
33.
Rupa warna wêrdinira sami | yèn Sangkala rupa juga watak | warna sakawan watêke
| ningali uningèku | yèn ing Kawi wêrdinya sami | nanging Kawi-sangkala |
ningali puniku | angloro wawatêkira | yèn uninga titiga watêkirèki | utawa suta
yoga ||
34.
Yèn ing Kawi padha wêrdi siwi | yèn Sangkala iku iya beda | suta watak siji
têke | de yoga watak catur | iya iku bedanirèki | Kawi-sangkala lawan | têmbung
Kawi lugu | mung samono gadukingwang | angluluri korasan inguni-nguni | kang
sinung ling manêmbah ||
55. Asmaradana
1.
Kasmaran radyan miyarsi | gancaring Kawi-sangkala | Ajar Suganda nabda lon |
kulup nyatakakên tanggal | awit tanggal sapisan | tumêkane têlung puluh | kang
bêcik lawan kang ala ||
2.
Kang sarta wênginirèki | lawan arane kang dina | lothung mung kinarya prabot |
sakawit tanggal sapisan | ingaran dina Kuda | bêcik sabarang karyèku | karana
Allah Tangala ||
3.
Andadèkkên Kangjêng Nabi | Adam lan Nabi Muhkamat | ing dina iku dadine |
mangka lamun ana pêrang | yèn narajang raharja | tinrajang ala kalangkung |
kalamun ana pawarta ||
4.
Warta bêcik iku yêkti | linyok lamun warta ala | bocah lair bêcik yêktos | wong
nandhang roga glis waras | abuburu glis angsal | tanggal kaping kalih iku |
ingaranan dina Kidang ||
5.
Prayoga sabarang kardi | karana Allah Tangala | (n)dadèkkên Babu Kawane | wong
laki rabi raharja | tanggal tri dina Macan | ala sabarang karyèku | karana Jêng
Nabi Adam ||
6.
Lan garwa (m)babuka wadi | tinurunkên sangking swarga | ping pat ari Kucing
ranne | sabarang karya prayoga | karana Gusti Allah | andadèkkên Abil iku |
tanggale kang kaping lima ||
7.
Ingaranan dina Sapi | dinèku sabarang karya | ala karana Hyang Manon |
andadèkkên Kabil ika | kaping nêm ingaranan | ing dina Kêbo puniku | sabarang
karya prayoga ||
8.
Yèn ana wong nandhang sakit | sayêkti yèn gêlis waras | de tanggal kaping
pitune | dina Tikus ingaranan | barang karya prayoga | tanggale kang kaping
wolu | dina Lêmbing ingaranan ||
9.
Sabarang karya prayoga | karana Allah Tangala | dina iku (n)dadèkake | ing Nabi
Nuh lwih minulya | nanging lulungan ala | lamun anglurug prang pupuh | sayêkti
yèn katiwasan ||
10.
Tanggal ping sanga winarni | dina Asu ingaranan | ala ing sabarang gawe |
tanggale kaping sadasa | dina Naga ingaran | bêcik sabarang karyèku | anênandur
myang dêdagang ||
11.
Laki rabi iya bêcik | tanggale kaping sawêlas | ingranan dina Kêmbange |
sabarang karya prayoga | tanggale kaping rolas | dina Mayang arannipun | adol
tuku kang prayoga ||
12.
Tanggal triwlas dènaranni | dina Gajah barang karya | nora nana prayogane |
ping patbêlas dina Singa | bêcik sabarang karya | karana Allah Kang Agung |
andadèkakên suwarga ||
13.
Loh-kalam myang Aras-kursi | tanggale kaping limalas | ing dina Iwak aranne |
sabarang karya prayoga | karana Maha Mulya | andadèkkên Nabi Yusup | tanggale
kaping nêmbêlas ||
14.
Dina Malam dènarani | ing sabarang karya
ala | karana iku Hyang Manon | angrusak sakèhing umat | -ing Nabi Lud samana | tanggal
ping pitulas iku | dina Ulung ingarannan ||
15.
Sabarang karya prayogi | ambuburu nuli angsal | karana iku Hyang Manon |
andadèkkên Nabi Musa | lan Nabi Yakub ika | tanggal ping wolulasipun | ingaran
dina Kalapa ||
16.
Ing sabarang karya bêcik | karana Allah Tangala | (n)dadèkkên wulan srêngenge |
kalawan lêng Nabi Ngisa | lan manggihkên andika | Nabi Yakub lan kang sunu |
Jêng Nabi Yusup minulya ||
17.
Ping sangalas dènaranni | dina Banthèng barang karya | prayoga yèn warta awon |
mêsthi têmên yèn pawarta | bêcik sayêkti dora | yèn prang tinarajang unggul |
yèn nrajang ala kasoran ||
18.
Ping rongpuluh dènaranni | dina Hantu barang karya | prayoga lamun prang pupoh
| nora mênang nora kalah | yèn warta bêcik nyata | tanggale kaping salikur |
dina Arêng ingarannan||
19.
Ala sabarang pakarti | ping rolikur dina Urang | bêcik ing sabarang gawe |
amung yèn lulungan têbah | iku nora prayoga | watak tan têkan ing purug |
kaping têlulikur tanggal ||
20.
Dina Ula-sagarèki | sabarang karya prayoga | kaping patlikur tanggale | dina
Pare arannira | kalangkung dening ala | karana Hyang Maha Luhur | andadèkkên
Pirngon Raja ||
21.
Lawan Namrut Narapati | lamun ana rare
mêdal | iku bangêt durakane | mring bapa tanapi biyung | kaping salawe
tanggal | dina Pandhe arannipun | ala ing sabarang karya ||
22.
Krana naas agêng yêkti | kaping nênêmlikur tanggal | ala ing sabarang gawe |
krana umat Nabi padha | mati ana bangawan | tanggal kaping pitulikur |
ingarannan dina Ula ||
23.
Bêcik ing sabarang kardi | karana Hyang Maha Nasa | anurunkên rahmat gêdhe |
mring kawulanya sadaya | rare lair prayoga | bêkti marang mring Hyang Agung |
kaping wolulikur tanggal ||
24.
Ingarannan dina Pari | bêcik ing sabarang karya | ping
sangalikur tanggale | dina Ulêr
ingarannan | ing dina iku ala | pungkasan ping têlung
puluh | ingarannan dina Sada ||
25.
Yèn lulungan tan prayogi | ananandur ala uga | amung tuku lawan adol | pan iku
ingkang prayoga | tamat wataking tanggal | ngluluri tutur karuhun | têmên orane
sumangga ||
26.
Rahadyan umatur aris | sarèhning sampun kapacak | nèng jilidan saèstune |
tartamtu kathah yakinnya | malèsèt ing sandhungan | yèn narajang awon lamun |
tiwas mung dadya tutuhan ||
27.
Cinarita ngantya lami | rahadyan anèng Mandhala | -wangi iya Gunung Gêdhe | kasok
sihe sang Suganda | wus katon ngèlmunira | lair batin tan na kantun | gêmêt
tinampèn rahadyan ||
28.
Anuju ing sajuga ri | rahadyan tandya pamitan | dènnyarsa (n)dumugèkake | ing
lampah arsa tumingal | patilasan kadhatyan | nagri Pajajaran dangu | mangkya
ing Bogor karannya ||
29.
Suku ardi Salak wukir | Ajar Suganda ngandika | kapasang-yogya aranne | dina
iki ping pitulas | sabarang karya harja | ujum ramale pakantuk | datan ana
kasangsaya ||
30.
Payo kulup mupung enjing | ingsun kang atêdah marga | radyan (n)dhêku matur
alon | kalangkung panuwun kula | de kaparêng umentar | têdah marga kang
pakantuk | wus samêkta nulya bidhal ||
31.
Datan sandeya ing margi | eca dènnya alalampah | sarwi ginêm ngèlmi raos | tan
cinatur laminira | dènnira anèng marga | wus prapta ing Gandhok dhusun | Ajar
Suganda ngandika ||
32.
Kaki lilanana mami | wangsul marang ing ngasrama | iki wus prapta ing Gandhok |
wus cakêt lan Pajajaran | sira ngalor ngulonna | sandika radyan umatur | muhung
pangèstu paduka||
33.
Iya kulup dak idèni | apa ing sakajatira | atus ing pangandikane |
ungkur-ungkuran ing lampah | radyan myang Gathuk Gathak | ing dhusun Gandhok
kapungkur | praptèng Bogor patilasan ||
34.
Sêngsêming tyas umiyat ing | tatanêman tumaruna | kathah kang nêdhêng uwohe |
wênês ijo amardapa | tangèh ingkang mangarang | sadhengah tinanêm subur |
wowohan myang sêsêkaran ||
35.
Hawanya srêp sawatawis | karya têntrêming sarira | tamtu jawah sabên sore | wit
Luhur tumêkèng Ngasar | têrang sadalu pisan | kathah sumbêr umbul mancur | mimbuhi
sêngsêming driya ||
36.
Wanci Luhur radyan prapti | satêngahing kang pagagan | tumalêthok garimise |
radyan ngandika mring Gathak | sarèhning ayun jawah | prayogane padha ngaub |
mring gubug amrih sarkara ||
56. Dhandhanggula
1.
Praptèng gubug Radyan Jayèngrêsmi | Gathak Gathuk nèng wingking tan têbah | wau
kang nèng jro gubuge | lurahing Bogor dhusun | wus awrêddha gundhul kalimis |
gumbala capang pêthak | jêjenggot pinatut | clana gadhung bênting sinjang |
sarung bugis dhêsthar bathik lagu nagri | Bandhung tanah Pasundhan ||
2.
Têkên panjang tunggul ngandhap nginggil | tanpa baju kagyat duk umiyat | ing
sapraptanira radèn | sung bagya gupuh-gupuh | katambêtan kang lagya prapti |
pun paman nilakrama | ing pundi nak bagus | miwah sintên kang sinambat |
atanapi ingkang sinêdyèng panggalih | radyan alon ngandika ||
3.
Kula saking karajan ing Giri | talatahing tanah Surapringga | Jawi-wetan
pungkasane | dene ta nama ulun | Jayèngrêsmi satuhu pêkir | dwi rencang Gathak
Gathuk | mênggah sêdyaulun | badhe dhumatêng ing Karang | prêlu mampir ing
Bogor ayun udani | tilase kang kadhatyan ||
4.
Manthuk-manthuk sang minta pawarti | Jayèngrêsmi aris atatanya | kang
pinanggyan lagi nêmbe | sintên kêkasihipun | amangsuli sabdanya aris | Ki
Wargapati kula | kapalaning dhusun | inggih ing Bogor punika | langkung têbih
Giri praptanipun ngriki | amangka lampah dharat ||
5.
Pan ing pundi ingkang dènmargani | kongsi sagêt prapta dhepok kula | langkung
gawat saturute | lwir ing pakèwêtipun | rêdirêdi kang kathah singit | jro
jurang-jurang guwa | kèh rêncananipun | sarpa gung banaspati ka | kayu-kayu
arungkut kèh ori rumpil | singa warak andaka ||
6.
Ingkang sami angadhangi margi | mongira samya krura mamangsa | sêsêngkan jurang
pèrènge | watu-watu alunyu | tur tumawing miring anggawing | tan kêna
ingancikan | watune gumlundhung | têla-têla isi ula | kidêggana pinggire
anyêmbur sami | ulanya galak-galak ||
7.
Saking pundi gènnira lumaris | wontên kêdhik kang ragi warata | tan kobêr
anggung godhane | ingkang murungkên laku | tanpa wilis mawarni-warni |
siluk-siluk pinggirnya | jurang lunyu-lunyu | yèn gocèkana witwitan |
wit-witane anggawing tur mawa êri | êrine mawi upas ||
8.
Witing kayu pinggir parang curi | yèn cinandhak witte pol kewala | padhas
landhêp ngatut bae | tumibèng jurang iku | sarpa singa lajêng nampèni |
liyanipun anak mas | ing têngah tan tutug | tangèh ing ngriki praptaa | ulun
sampun anjajah ing ardi-ardi | wêgah nora kêconggah||
9.
Kunêng lingnya Kyai Wargapati | radyan mèsêm alon angandika | dhuh paman ing saèstune
| gampang kalawan ewuh | apan wontên ingkang akardi | yèn purunna ing gampang |
ajriha ing kewuh | sabarang botên tumêka | yèn antêpan gampang ewuh dados
tunggil | ing purwa boya nana ||
10.
Gèdhèg-gèdhèg Kyai Wargapati | ngunandika sajroning wardaya | satuhu wong luwih
kiye | nayana sumèh mancur | wicarane arum patitis | wacana anurraga | aris
aturipun | dhuh kang sinung kanugrahan | kaparênga mampir dhatêng wisma mami |
ing Bogor kang katingal||
11.
Lah saiba sukaning tyasmami | miwah sanggyaning kang kulawarga | lir manggih
sotya sagênthong | nak anggèr karsanipun | têmbe ulun ingkang umiring |
rahadyan tan lênggana | mandhap saking gubug | Ki Warga lumakyèng ngarsa | mawa
têkên kathiplakira cinangking | dupi prapta ing wisma ||
12.
Atêngara kênthongan tinitir | kulawarga jalu èstri prapta | (ng)gili tan ana
kêndhate | uning yèn ana tamu | samya bikut (ng)gêlar-(ng)gêlari | pawèstri
olah-olah | sadhiya susuguh| radyan sampun ingaturan | lênggah salu linèmèkan
glaran pasir | iyasan ing Palembang ||
13.
Gathak Gathuk wus dènancarani | Kyai Warga matur mring rahadyan | ingkang
sakeca nak anggèr | wusnya matur gya mundur | paparentah marang ing batih |
ajuning kang sugata | wus lumadyèng ngayun | gantya sês myang wedang kahwa |
nyanyamikan gêndhis siwalan manjêni | Ki Warga lon turira||
14.
Cumanthaka pun bapa ngaturi | pasugata sumangga kinarsan | lah ngriku ge
sawontêne | Gathak Gathuk abikut | wusing nginum dhahar nyanyamik | amung
ngecani ing tyas | anulya kinukut | lumados sugata dhahar | liwêt gaga wajar
liwêt tambra anyir | bêbacêm ulam tambra||
15.
Lêmêng tambra gèsèk tambra asin | kolak tambra asêm-asêm tambra | tigan tambra
tambra dènpès | acar tambra myang êtum | tambra gêcok tambra dènasin | êtim
gorèngan tambra | abon age sêmur | opor sami ulam tambra | sambêl gorèng tambra
tambra urip-urip | sambêl ulêg lalaban ||
16.
Marik-marik tinata nèng ngarsi | wus rumanti Ki Warga turira | pun bapa atur
dhahare | sakawontênanipun | radyan (n)dhêku nulya awanting | Bismillah lêkas
dhahar | têlas gangsal tanjung | kalawan asinan tambra | udakara têlas mung
sajênthik miring | atop ambal-ambalan||
17.
Kyai Wargapati tansah nglirik | ngandikèng tyas baya wus alama | sang luhung
(ng)gonne tan (ng)gape | ing boja miwah minum | nora saka ewuhirèki | rupane
rada nyêngka | saka rahab mring sun | ambêng nulya cinarikan | wus tinata anèng
ngarsane abdi dwi | anulya ingancaran ||
18.
Wawi anak sami awawanting | sampun mawi taha-taha ing tyas | di kaya wismanta
dhewe| Gathak Gathuk anuwun | inggih sampun awalangati | tan rikuh-rikuh kula |
wus bukti ngathêkul | Gathuk aris atatanya | lah-olahan datan wontên saliyaning
| sadaya ulam tambra ||
19.
Kula pancèn karêm ulam niki | Wargapati lingira (ng)gih anak | amung iku
ingkang jathok | ingah-ingahanulun | blumbang-blumbang sadaya isi | tan lyan
ulam tambra | gurih gêmpi êmpuk | Gathak Gathuk dènnya nadhah | wus dumugi
nulya ingundurkên aglis | akiring waktu Ngasar ||
20.
Kyai Warga parentah mring dasih | angrêsiki langgar myang padasan | wus rumanti
sadayane | umatur ring sang luhung | bilih karsa wêkdal Ngasari | ing langgar
wus sadhiya | radyan linggar gupuh | samya ngambil toya kadas | Gathuk adan
wusing sunat dènkamati | gya pêrlu waktu Ngasar ||
21.
Wus paragad dènnira Ngasari | Jayèngrêsmi alon angandika | paman lamun
marêngake | kula pan botên wangsul | dhatêng panti eca nèng ngriki | Ki Warga
aturira | kalangkung panuju | datan wontên sehosira | gya parentah mring dasih
kinèn ngusungi | dhaharan pangunjukan ||
22.
Glaran pasir lêmpir ulês putih | wus pinrênah dhaharan tinata | Ki Warga
tansèng ngarsane | cakêt lan Gathak Gathuk | Gathuk tanya mring Wargapati |
dhuh Kyai anglêpatna | sagunging babêndu | ulun nyuwun sasêrêpan | sampun
pintên yuswa paduka Kiyai | dene ta maksih kiyat ||
23.
Anak êmpun sangang dasa kalih | Gathak njingklak wathah tuhu wrêddha | têka
taksih kadi anèm | punapi saratipun | Kyai Warga ngandika manis | datan mawi
isarat | amung sabên tangsu | anglampahi puji-dina | têka mangke lir lampahe
toya mili | pancèn agêng sawabnya ||
24.
Gathak Gathuk sarêng aturnèki | nuhun Kyai ulun ngalab barkah | supadi kadi
slirane | pinarêng panjang umur | sênêng têntrêm jangkêp ngaurip | winantu
karaharjan | salaminya hidhup | Ki Warga aris ngandika | inggih anak makatên
pujinirèki | kalawan lampahira ||
25.
Gathak Gathuk gya sami nyêlaki | mêdhar sabda ingkang pujidina | ping pitu pan
sanès-sanès | inggih ingkang rumuhun | dina Jumungah lampahing Nabi |
Rosullolah salalu | hi wasalam iku | mapan tan adhahar sêga | ing sadalu sadina
pujinirèki | ya kapiya muninya ||
26.
Winical ping satus tiga nênggih | ing sadalu sawabe pan angsal | kang
nugrahaning Hyang mangke | ping kalih dina Saptu | Sayidina Ngusman (n)darbèni
| tan sare lampahira | sadintên sadalu | puji: ya patah ya rajak | winaca ping
satus titiga sawêngi | sawabe ingajrihan||
27.
Dening mahluk kabèh kang kaping tri | dina Akat ingkang darbe lampah | pan
Sayidina Ngumare | ing sadintên sadalu | tan anginang pujinirèki | ya kayu ya
kayuma | angsal kaping satus | têtiga sadalunira | sawabe rahayu saumurirèki |
kaping pat Isnèn dina ||
28.
Kang lampah Nabi Ngisa puniki | ngalahisalam tan dhahar ulam | ing sadina
sawêngine | ya rahman ya rahkimu | pujinira satus sawêngi | mapan punjul titiga
| sawabe jinurung | ing Allah sakarsanira | kaping lima dina Salasa darbèni |
kang lampah Abubakar ||
29.
Tan adhahar tan nginum sawêngi | lan sadina puji subkana ma | -likil kudus
wacanane | ping satus lan têtêlu | ing sadalu sawabe ugi | sinihan dening Allah
| kaping nênêmipun | dina Arbo ingkang lampah | Nabi Brahim wa ngalèhi wa
salami | pan nora dhahar uyah ||
30.
Iya sadina lawan sawêngi | puji: subkanna maliki khahar | ping satus têlu
wacane | sawêngi sawabipun | ingapura dosane nênggih | dening Allah Tangala |
kaping pitunipun | dina Kêmis ingkang lampah | Sayit Ngali tan ngunjuk toya
saratri | iya lawan sasiyang ||
31.
Pujinipun: ya kabiru malih | ya mutangal ping satus winaca | lawan titiga
langkunge | sadalu sawabipun | sinung kuwat sabarang kardi | mring Allahu
Tangala | puji-dina iku | sapa wonge nglampahana | tinarima ngamale mring Hyang
Linuwih | salamêt dunya kerat ||
32.
Gathak Gathuk matur sru kapundhi | wanci Mahrib suruping baskara | wus
ngalumpuk sadayane | santri alit myang agung | samya ngambil toya astuti |
mring langgar maca slawat | swaranya gumuruh | tan pantara ingadanan | samya
sunat bakda nulya dènkamati | gya Mahribbi sadaya ||
33.
Jayèngrêsmi ingkang angimami | swara arum buntas titih cêtha | Mahrib tumêkèng
Ngisane | paragading kang wêktu | pupujian angalik-alik | donga matumpa-tumpa |
ingaminan guyub | sawusira bakda Ngisa | para santri tumurun saking ing masjid
| kang kantun amung ingkang ||
34.
Angladosi miwah Wargapati | datan mantuk eca pinarakan | nèng masjid lawan
tamune | Wargapati umatur | dhuh nak anggèr bilih marêngi | mugi kaparêngana |
pun bapa yun wêruh| gancare ingkang winastan | dahru-jaman punapa sampun
nyêlaki | punapa taksih lama ||
35.
Jayèngrêsmi awacana manis | ingkang winastanan dahru-jaman | walahualam dhawuhe
| yèn mangkya kintên-ulun | dèrèng mangsa anitik saking | kawontênane janma |
praja miwah dhusun | tanapi pasisir arga | taksih sami tan ana ngambah panitik
| kasmaran kapirêngna ||
57. Asmaradana
1.
Andikanira (n)Jêng Nabi | dhatêng kang para sakabat | hèh sakabatingsun kabèh |
ing benjang sapungkuringwang | ana mangsa satunggal | kang padha mênangi besuk
| ing mangsa dahuru jaman ||
2.
Pratandhane kiyamatti | tur angrusak ing agama | ing sakèhing umatingong |
Bagendha Ngali tur sêmbah | amba inggih punapa | mêningi jaman dahuru |
nayakaningrat ngandika ||
3.
Tan ana ingkang mêningi | sarupaning sabatingwang | Sayid Ngali alon ture |
amba anglindhung ing tuwan | Nabi malih ngandika | ya sakèhing sabatingsun |
padha sira piyarsakna ||
4.
Yèn prapta ing jaman akir | sakèhe umat binagya | pan amung saduman bae | kang
pinasthi anèng swarga | pinara pitungdasa | pinasthi narakanipun | tur padha
sinungan lanat ||
5.
Kang ana sawarga benjing | kang anut agama Islam | pan lilima pikukuhe | sadat
salat lawan siyam | jakat kalawan pitrah | munggah kaji limanipun | iku marga
kang sampurna ||
6.
Kang ora nut marga mami | iku dudu umatingwang | apan akèh têtêngêre | ing
mangsa dahuru jaman | ana rupa pandhita | miwah ta panganggonipun | kadya
tuhuning pandhita ||
7.
Pangucape Nabi Wali | kang ginawe pasikêpan | tur tan ana kayêktène | amung
rarasan kewala | tan arsa angibadah | angaku edan mring ngèlmu | ngaku
sampurnèng makripat ||
8.
Wontên angaku wong singgih | anuwalani (n)Jêng Duta | aru-ara pangucape |
tandhane sinungan lanat | dening Hyang Maha Mulya | iku karanne tan emut | kinarya
isi naraka ||
9.
Tuwas sêmbahyangirèki | tan dadi wangsiting tingal | hura-huru wicarane | wong
wadon ginawe sabat | tur ngaku sinêrahan | isining jagat sawêgung | ngidhêpa
maring rèhingwang ||
10.
Amangana turu iki | padha lawan asêmbahyang | mapan tan ana bedane |
kabèh-kabèh padha lampah | bêcik kalawan ala | nora nana bedanipun | pan uwis
pangawak Suksma ||
11.
Kang pinangan nora milih | kalal karam iya doyan | sajêng inum-inumanne |
wêtênge kang pinangeran | miwah ta wong ajina | nora nana bahyanipun | mapan
wus awas ing tingal||
12.
Kang suci kalawan najis | iku nora na bedanya | bumi sona padha bae | datan
miyatani sira | tunggal pinangkanira | sona tan lawan sinêrtu | pan wus
pangawak sagara ||
13.
Sakathahe mati singgih | sasambêleyan Hyang Suksma | pan nora nana paene |
wênang panganên dènnira | iku ngrusak agama | jajallanat saminipun | yogya sira
singgahana ||
14.
Kang sawênèh polahnèki | apêksa edan-edanan | sarta dènrusak ragane |
panganggone tatambalan | polahe lir wong edan | tingkahe kaya wong liwung |
kulambi walulang macan ||
15.
Sapolahe nora yêkti | mindha wong brangta Pangeran | kang kadi wawijangane |
sampurnane makripatnya | iku kang dadi wêjang | tan wêruh yèn dadi kupur | iku
angrusak agama ||
16.
Kalampahan mangsa iki | wong jail kaya pandhita | wong ngalim kadya wong bodho
| bênêr dadi luputira | wong ina dadi mulya | mulya dadi inanipun | wong sugih
dadi kasihan ||
17.
Wong kasihan lir wong sugih | raja dènanggêp kawula | abdi lir raja anggêpe |
desa gêng dadi dhukuhan | dhukuh dadi nagara | akathah dêlajadipun | ing mangsa
dahuru jaman ||
18.
Ing mangsa mangke puniki | akathah wong asikara | lanang wadon dèn-tung gawe |
suale kang dipun ulah | ginawe babantahan | apêksa wirangi ngèlmu | ujare
brangti Pangeran ||
19.
Kang durung dipun kawruhi | iku kang dènkarya sual | aling-alingan tatakon |
wirang lamun (ng)guguruwa | tansah angamandaka | ora ana di pangèstu | ngèlmune
kang winicara ||
20.
Kang sêtêngah ngèlmunèki | dèn sambang-rapêt kewala | dan athik lawan budine |
rumangsa yèn wis kabuka | pinatut lan micara | nora na dadi pangèstu | amuhung
bisa rarasan||
21.
Kang sawênèh paksa sidik | kaya wong ngarip lampahnya | ambêciki ing lungguhe |
darapon katonna lumya | lumaku dèn alêmma | angêgungakên ing laku | nèng
sangarêpaning kathah ||
22.
Yèn asêpi nora milih | kalal karam dipunpangan | suci najis dipunangge | urate
nora karêksa | yèn anèng pasamuwan | kaya wong wirangi tuhu | dening karya
masalahan ||
23.
Kang sawênèh ngèlmunèki | dipun simpêni kewala | sami dèn wruhana mangke | eca
dènnya ngambil kasap | kang anggung dipun ulah | milane asimpên ngèlmu |
sawadinipun wêruha ||
24.
Ana wong kang amadoni | api-api nora bisa | iku amrih duduning wong | lungsène
angamandaka | yèn mêtu ujarira | anuli dèntutuh tuhu | angungkurakên kewala ||
25.
Wênèh wong kang nora pilih | kalal karam dipun pangan | lwir wong edan sasolahe
| alênggah anèng pawuhan | sapinggiring dadalan | iku pangambilannipun | amrih
kuncara ing kathah ||
26.
Akathah ngèlmu tan yêkti | ing mangsa dahuru jaman | wong angambil ngèlmu rêke
| akèh ginawe ampungan | yèn kêsusahan manah | kadya wong birai tulus | yèn
sampun suka tan ketang ||
27.
Kang mukmin tan ana kari | kantun namane kewala | miwah ingkang Islam kabèh |
kari tandhane kewala | miwah kang ngaji Kur'an | akèh kêtungkul ing laku |
ciptane madhêp ing liyan ||
28.
Lumaku ingalêm pingging | kang minangka gamanira | êmas picis iku rêke |
wêtênge dadi panutan | kêtungkul dening boja | dahat kalindhih ing tutur | tan
pêgat madhêp ing dunya ||
29.
Suwiji tan ana kari | kang umilih kabêcikan |
miwah kang maksiyat mangke | tan parikudu cinêgah |
ratunya kadya macan | kadi singa ki pangulu | munapèk lir asu alas
||
30.
Wong pêkir miskin lir kambing | datan bisa amimitran | lwir paksi nèng kurungane | dene macan lawan singa
| miwah kang asu alas | angidêri marang wêdhus | tan angsal mangane mentar ||
31.
Tamat paman kang pawarti | ing mangsa dahuru jaman | Ki Wargapati turnya lon |
langkung pamundhi kawula | ing pangandika radyan | wus manjing ing waktu Subuh
| samya ngambil toya kadas ||
32.
Gathak adan ngalik-alik | nulya waktu Subuh samya | rahadyan dadya imame |
bakda pupujiyan rahab | donga matumpa-tumpa | ingkang amin sêsêg sayuk | Hyang
Bagaspati kawuryan ||
33.
Nyunari sèsining bumi | rahadyan aris ngandika | ingkang agung aksamane | ulun
ayun (n)dumugèkna | ing lampah mupung enjang | adrênging tyas ayun wêruh |
patilasaning kadhatyan ||
34.
Pajajaran duking nguni | Ki Warga aris turira | pun bibi ayun cacaos | sarapan
enjing-enjingan | rahadyan ris ngandika | sangêt ing panrimah ulun | sampun
mawi susah-susah ||
35.(m)Bujêng
lampah mupung enjing | Ki Warga (n)dhêku sumangga | sakarsa ulun andhèrèk| wus
linggar saking ing langgar | Ki Warga tansèng ngarsa | datan kawarta ing ênu |
wus prapta ing patilasan ||
36.
Kraton Pajajaran nagri | rahadyan miyat balumbang | wiyar awêning toyane |
binatur ing sela krêsna | ingukir sasêkaran | dahat kacaryan sang bagus |
Gathak Gathuk tan saranta ||
37.
Gya anggêbyur rarya kalih | lulumban anèng balumbang | Ki Wargapati ature |
punika kang patilasan | kang kantun mung balumbang | mangkya tumut Comas dhusun
| blumbang agung paedahnya ||
38.
Criyosipun tiyang ngriki | yèn èstri datan wêwêka | jalêr èstri samya ciblon |
sabên ari ingkang malang | enggale kaping tiga | laminipun kaping pitu | tamtu
lajêng darbe suta ||
39.
Sela satêpining bèji | ingkang (m)bladêr borèh sêkar | punika apan pupundhèn |
dipunmumule ing kathah | manawi wontên tiyang | gadhah kajêng anyunyuwun |
punapa sakadarira ||
40.
Katrimah ingkang pamuji | sayêktos tamtu tinêkan | mila kajuwarèng ngakèh |
kathah tiyang mancapraja | sami karaya-raya | mrêlokakên anyunyuwun | dhatêng
Kyai Selagilang ||
41.
Radyan mèsêm lingira ris | (ng)gih paman botên kadosa | atut rèh patilasane |
wong agung ing jaman Buddha | tumêka ing samangkya | istijrate datan surut |
labêt wus katarimèng Hyang ||
42.
Sarèhning sampun dumugi | (ng)gyanulun myat patilasan | paman lilanana ingong |
lajêng maring arga Salak | Ki Warga aturira | dhuh babo risang linuhung | bilih
kaparêng ing karsa ||
43.
Ulun sawangsa umiring | dhumatêng ing arga Salak | têmbe manawi rahadèn | wus
mapan ing padhepokan | ulun kalilanana | wangsul mantuk dhatêng dhukuh |
Jayèngrêsmi rum wacana ||
44.
Paman kalangkung prayogi | Ki Warga nulya umentar | nglêmpakkên anak putune |
miwah ingkang kulawarga | kang bisa nambutkarya | lan mamatutakên tuwuh | mrih
manise tiningalan ||
58. Dhandhanggula
1.
Wargapati lumampah rumiyin | lawan anak putu kulawarga | saput gaman pakaryane
| sapraptanirèng gunung | lajêng samya anambutkardi | karya kang padhepokan |
lambung kilèn gunung | sasêngkan kaparêng nganjat | milih ingkang têngah-têngah
ana radin | toya (n)jog yun kinarya ||
2.
Jayèngrêsmi myang abdi kakalih | linggar saking patirtan tut wuntat | ingkang
andulur lampahe | samarga gandrung-gandrung | kadya age prapta ing wukir | ing
lampah tan winarna| prapta lambung gunung | miyat ingkang nambutkarya | tan
cinatur laminya manambut kardi | mangkya wus paripurna ||
3.
Wargapati anak putu tuwin | kulawarga sami apamitan | wus linilan sadayane |
sajuga tan na kantun | kantun radyan myang abdi kalih | trusthanirèng wardaya |
munajat Hyang Agung | datan kêndhat dalu siyang | Gathak Gathuk suka myat
rêngganing wukir | dhepoke sang minulya ||
4.
Langkung asri rêrêngganing ardi | kêncêng pinarsaja jêjidharan | paripurna
parigine | ngongkang dwi tlaga luhung | toyanira sumilak wêning | binotrawi
sumunar | ingkang sela pingul | ingukir pinatra sêkar | rinarêngga lalarèn alit
amarik | kang kayu apu pita ||
5.
Pinrap sapangandhap sapanginggil | mêngkap-mêngkap katrajang ing toya |
ngalingkap katon kakape | sela kinarya iku | sinundukan sinungan sêntil |
ingukir datan siwah | lan mina satuhu | dhepok kinubêngan toya | larèn alit
wutahing we amranani | mring talang sela krêsna||
6.
Tibaning we sumawur mratani | sumamburat kanan kering tlaga | rinêngga sri
sadayane | pêpèngêtan mamungut | kêkêmbanganira ngubêngi | thinarik apapanthan
| tinata pinatut | ana munggèng anjang-anjang | myang anèng we satuhu tan
nguciwani | karya rênaning driya ||
7.
Andong argulo mawarni-warni | adhaliyah andul anggrèk wulan | moja myang
nagasarine | cêpiring cêpaka rum | clakêt cènggèr ragaina di | rukêm lawan
rêjasa | krandhang kalak arum | kanigara myang kalurak | kalilika kamuning
lawan kanikir | kasturi myang kananga ||
8.
Dlima dangan druju dilêm tluki | tunjung trate tlutur tungkèng sungsang | soka
srigadhing slastrine | sruni sumarsanèku | widuri myang wungu warsiki |
wora-wari bang lawan | landêp larawudhu | liandêr myang larangêndhat |
patragala pudhak pulu purbanagri | prabu-sêt pancasuda ||
9.
Pacar banyu abang kuning putih | sungsun lamba puthut pacarcina | pacarkuku rum
gandane | sruni sumarsanèku | widuri myang wudhu warsiki | mênur sungsun lan
lamban | mêlathi malêtuk | mandhakaki gandapura | gambir abang dhawung miwah
gambir putih | buntut kucing bang jênar ||
10.
Bakung bangah bêbêg manggon têbih | têlêng gubêt manyilêp ing ganda |
sinambêtan angge-angge | ulêt-ulêt myang inggu | adas cêngkèh cêguk cabèi |
rasukngin rasamala | kêtumbar kêmukus | kayu abang kapulaga | klêmbak klabêt
kadhawung myang kayu lêgi | daging têgari trawas ||
11.
Kayu tai sintasari murni | sarikurung sumba sidawayah | sêprantu suksmadi luwèh
| -widara putih laut | waron pala pupulasari | pucuk pacar jongrahap | jintên
mrica makmur | mêsoyi manis maênyan | mungsi ganthi gêlan garu botor tuwin |
ingkang bungah-têmpayang||
12.
Ngandhap malih kinubêng thinarik | tarupala wowohan mawarna | asêm êlo lawan
êprèh | nam-ênam nangka madu | crême rukêm randhu kuwèni | kokosan kêtos kleca
| kalayu kapundhung | kacapi kawis kêmlaka | kopi kluwih dlima durèn tanjung
tangkil | sawo sêmak srikaya ||
13.
Sêntul soklat sukun myang sulastri | wuni waringin langsêp pijêtan | pêlêm
plênisan myang pakèl | pohocung dhuwêt dhuku | jêruk jirak jambu mêpêki |
nyamplung manggis malowa | mlinjo maja mundhu | gowok kêdhondhong myang gayam |
balong blimbing blimbing-wuluh besaran brit | bogêman babanjaran ||
14.
Kang mungkasi wowohan ing nginggil | saubênge kanang padhepokan | sumadya lêt
papèrènge | sinêling alit agung | arèn klapa siwalan tuwin | jambe jêmbar
banjaran | dhawe sêlingipun | tanêman pisang sêk-sêkan | myang pon-êmpon kêncur
kunci jae sunthi | kunir bang lawan pêthak ||
15.
Têmu-lawak êpoh têmu lathi | lêmpuyang kapur êmprit dipangga | dalingo pacing
laose | puspanyidranya munggul | candhana rum wijèn ngêlêtti | têgalan
jêjanganan | kacang kara timun | bêstru cême pare ula | bligo waluh labu pare
dhèmpèl markis | tumrap ing anjang-anjang ||
16.
Kang ginula-gula marik marik | kapri buncis lobak bit ramênas | wortêl brambang
myang bawange | slèdri madinah arum | kobis sawi sêlat kucai | andèwi
patraselya | ing têgal winuwus | lombok terong myang sêmangka | krai timun wuku
kênthang kacang kucir | ingêlêtan wit salam ||
17.
Larasêtu sêle nalisiri | pala kêsimpar juwawut boga | canthèl otèk jèpèn wijèn
| kêmangi gagang wulung | pala pêndhêm ingkang nambungi | gadhung walur suwêg
myang | pohung kimpul bêntul | uwi gêmbili gêmbela | linjik tela gêmbolo nampu
mungkasi | sinambungan pagagan ||
18.
Asri tinon sênênning kang wukir | karamate Sang Tuhu Minulya | sadaya nêdhêng
uwohe| tan ana kêndhatipun | wus kawêntar ing kanan kering | lamun ana karamat
| ing Salak dudunung | Jayèngrêsmi paparabnya | amung lawan rencangnya kakalih
nami | gus santri Gathuk Gathak ||
19.
Anggêlarkên dana sining wukir | tan winancèn sapa ingkang arsa | ngungundhuhi
sasukane | sabên ari asêlur | ingkang sami minggah ing wukir | amupu kang
dadana | tan na kêndhatipun | kang dènambil datan têlas | malah wêwah kapirêng
liyan nagari | nora amupu dana ||
20.
Suka ing tyas sukur ing Hyang Widdhi | Jayèngrêsmi lami anèng Salak | sigêg
ganti caritane | kang dhêdhepok ing gunung | Karang Bantên nênggih Sèh Brahim |
karan Kiagêng Karang | dadya paguron gung | wus mashur ing mancapraja | trang
ing kawruh alim kitab myang salêsih | lakuning kang agama ||
21.
Trang ing cipta tanpa papan tulis | ing sadhengah patakoning janma | tan ana
binalèkake | ngèlmu kasap myang lêmbut | lair batin sampurna jati | kang samya
puruita | tan kêna ingetung | santrinya tanpa wilangan | ingkang uwus pruita
tan nêdya mulih | kèh kandhêg wismèng Karang ||
22.
Kyagêng Karang lagya nandhang wingit | sakesahe putra angajawa | tita tan ana
wartine | sawiji dina nuju | mirêng swara langkung dumêling | nanging tan lawan
karna | ujaring swarèku | sira dènnarima ing Hyang | wis pinasthi sutanta tan
bisa panggih | kalawan pakênira ||
23.
Nanging mangkya sira dènparingi | kang minangka liruning putranta | sira
umentara age | marang ing Salak Gunung | kono ana satriya luwih | atmajane
Susunan | Giri Prapèn iku | wus katon karamatira | aran Jayèngrêsmi kanthi
santri kalih | si Gathuk lan si Gathak ||
24.
Patut sira pondhongana nuli | kang minangka gantine sutanta | lawan kawruhanmu
têmbe| sutanta kang anglangut | nunggal lawan si Jayèngrêsmi | umanjing dadya
siswa | pinèt kadang tuhu | wus lir tunggal ibu-rama | dalajate oliya wus
angèmpêri | amung kacèk sausap||
25.
Atus ingkang swara Kyagêng Kawis | andodonga sukur ing Hyang Suksma |
kalangkung suka galiye | bakdane salat Subuh | tanpa abdi Kiyagêng Kawis |
nyipta mring Salak Arga | tan dangu wus rawuh | kèndêl têpining pagagan |
ascaryambêg miyat asrining kang wukir| nêdhêng ingkang tanêman ||
26.
Miwah kèhe jalma jalu èstri | ingkang samya amupu dadana | sêlur tan nana
pêdhote | ginendhong myang pinikul | Kyagêng Karang ngandikèng galih | nyata
ujaring swara | mangkana sang bagus | ing tyas wus tan kikilapan | gya tumurun
santri kalih tansèng wuri | tundhuk mangraup pada ||
27.
Kyagêng Karang tanggap ing panggalih | tansah rinangkul sarwi ngandika | dhuh
woding tyasingsun anggèr | (ng)gonmu nèng Salak gunung | pirang sasi têkèng
samangkin | dene wus gêmah ripah | radyan alon matur | nuwun sawêg kalih wulan
| yèn kêparêng (n)jêng rama kulaaturi | pnarak mring pondhok kula ||
28.
Mèsêm-mèsêm Kiagêng ing Kawis | wus pinarak anèng padhepokan | Kyagêng arum
andikane | hèh kulup praptaningsun | yèn sambada karsanta kaki | saiki ingsun
gawa | marang krajaningsun | têtêp kamurahaning Hyang | dadi liru kadangta kang
wus lunga nis | radyan matur manêmbah ||
29.
Dhuh sang luhung sadarmi nglampahi | pêjah gêsang kawula sumangga | ing
sakarsanta andhèrèk | samya lêganing kalbu | Kyagêng Karang ngandika malih |
payo kulup umangkat | dene ingkang kantun | jêjêre si Gathuk Gathak | nanging
aja kari miluwa mring Kawis | radyan datan lênggana ||
30.
Gya anyipta kondur maring Kawis | wus pinarak nèng Karang karajan | tan pisah
lawan santrine | wau ing Salak gunung | sapêngkêre Dyan Jayèngrêsmi | kang
samya mupu dana | tan na bedanipun | pinanggih lan Gathuk Gathak | kadya kala
rahadyan ana ing wukir | nahan kang anèng Karang ||
31.
Jayèngrêsmi myang abdi kakalih | wus akumpul sanggyaning pra siswa | datan
mantra lagya nêmbe | ari sajuga nuju | bakda Luka Kiyagêng Kawis | lênggah
surambi lawan | putra sang binagus | Kiyagêng arum ngandika | sambèn lungguh
kulup sunarsa miyarsi | laksana pakênira ||
32.
Saka Giri prapta Salak wukir | kadiparan kulup caritakna | radyan sandika ature
| ingandhar tan kalimput | purwa madya wasananèki | langkung rênaning driya | Kyagêng
ngandika rum | iku kalangkung utama | sarta prêlu prayoga dipun lakoni | kang
amrih raharjanta ||
33.
Dene kabèh kawruhira kaki | laku-laku miwah sangat-sangat | sarta dina myang
tanggale | lan ukur sadayèku | ingkang ala lawan kang bêcik | miwah naas lan
sangar | tali wangkenipun| miwah ta kang ringkêl jalma | sampar wangke
dhungulan kudhu-ma-bèki | sapapadhane uga||
34.
Dina ala lawan dina bêcik | lamun tambah bisa ngarah-arah | ingkang bêcik kang
pinilèh | yèn kasusu ing laku | kaya priye (ng)gonne amalih | ala bêcik
tinrajang | aja was ing kalbu | pasraha marang Pangeran | pati urip lara waras
lawan malih | bêgja lawan cilaka ||
35.
Iku dudu gaweyaning jalmi | mapan atas Kang Amurbèng Alam | ingkang manci
sakabèhe | aja sak sêrik kalbu | dènkumambang wisesèng Widdhi | manungsa mapan
darma | obah osikipun | pan pitulunging Pangeran | nora nana daya kuwate
pribadi | nanging pitulunging Dat ||
36.
Dènkumambang wisesaning Widdhi | upamane badaning manungsa | lwir sarah anèng
laute | saparane pan anut | -mring ombake sagara yêkti | iku mapan sanepa |
-ning manungsa iku | mulane ana babasan | wong kakèhan sakarat iku sayêkti |
sakabèhing manungsa ||
37.
Duk uripe nèng dunya puniki | sadina-dina pan wis sakarat | miwah
sawêngi-wêngine | manggung sakaratipun | mêlèk turu sakarat ugi | mila ngaran
sakarat | wong nèng dunya iku | dene ta ing salaminya | urip iku nèng dunya tan
pêgat dening | layar sagara rahmat ||
38.
Ngalor ngidul ngetan ngulon nênggih | (ng)gonne layar pan nora tumêka | iya
marang dharatanè | mila tan ana mangguh | ing dharatan dèning jaladri | tanpa
têpi punika | prandene kang wêruh | layar sadhela tumêka | ing dharate kang
sagara tanpa têpi | suprandene ya ana ||
39.
Ing têpine graitanên ugi | dene wus aran iku sagara | tanpa têpi suprandene |
kaya na têpinipun | ngengkol têmên basa puniki | kapriye yèn kênaa | kinira ing
kalbu | dinuga-duga watara | saking kira-kira mapan datan kêni | kajaba kang
wus wikan ||
40.
Ing têpining ingkang jalaniddhi | sagara rahmat kang tanpa ombak | nanging glumêgêr
alunne | samun lamun dinulu | sawangane rêsik tur wêning | mila kang sami layar
| tan nganggo parau | nyana tan na pakewuhnya | yèn tinrajang têlênge kèh
parang curi | mila arang kang prapta ||
41.
Ing têpining ingkang jalaniddhi | dene alayar tan mawi palwa | alangka têka
pinggire | barakane puniku | kathah kèrêm katanggor curi | mila ayun waspada |
mring pakewuhipun | iya ing sagara rahmat | mapan akèh pancabaya jro jaladri |
mila arang kang prapta ||
42.
Mapan arang iya angawruhi | ing warnane ya sagara rahmat | tur sadina sawêngine
| wong anèng dunya iku | alalangèn anèng jaladri | jroning sagara rahmat |
prandene arang wruh | saking kalingan ing tingal | kalimput ing pancabayaning
ngaurip | mila arang waspada ||
43.
Yèn arsa layar maring jaladri | sagara rahmat mawia palwa | sarta lawan
kamudhine | pandoman sampun kantun | myang layare dipun abêcik | miwah
sanguning marga | ywa kirang dèn agung | yèn tan mangkono tan prapta | ing
têpine iya sagara rahmati | pan mundhak akangelan ||
44.
Baitane pan êninging galih | kêmudhine pan antêping tekat | sucining kalbu
layare | pandomanipun iku | pituduhe guru sayêkti | sangune ngèlmu rasa |
lakune parau | kalawan murahing êdat | yèn tumêka anèng têpining jaladri | uga
sagara rahmat ||
45.
Dadi bodho wong puniku nênggih | milanipun bodho wong punika | dene tan wruh
mring dhèwèke | pan suwung jatinipun | (ng)gih puniku kang wus udani | wruh
têpining samudra | kaelokan tuhu | lungguhipun Akadiyat | duk layare Wahdat
lungguhipun nênggih | angkate Wakidiyat ||
46.
Iya dipun kawruhana malih | iya sagara patang prakara | iki ta siji-sijine |
ingkang rumiyin iku | sagara Dat namanirèki | ping kalih pan sagara | Sipat
namanipun | ping tiga sagara Apngal | namanira kaping patipun puniki | aran
sagara Asma ||
47.
Yèn ta durung wong iku udani | ing dununge kang sagara papat | prênahe
wiji-wijine | durung sampurna iku | ing prênahe maksih sak sêrik | supadya
ngupadosa | tatakon kang luhung | aja muwus barang karya | mapan wênang mungguh
wong urip puniki | bubuhaning iktiyar ||
48.
Karana abot babo wong urip | mapan nampik milih iku wênang | yèn milih ala wong
kuwe | dadi wong tanpa kusur | yèn ngamungna milih kang bêcik | dadi wong tanpa
ngrasa | kudu bêcik iku | pan na sungkan lamun ala | yèn miliha ala sungkan
nganggo bêcik | wong nasar ambalasar ||
49.
Dipun sami marsudi ing budi | puniku lambang wong kuna-kuna | pinrih graitane
dhewe | (ng)gèn taki-taki kawruh | aja lawan pakon liyaning | pinrih marsudi
akal | ing tyas dikaraup | sampun ngêmungakên têdah | têdah guru pribadi
ingkang marsudi | pocunge kêpanggiha ||
59. Pocung
1.
Iku kulup paliyasan sakèh petung | andhêku rahadyan | katungka wêktu Luhuri |
wusing bakda Kiyagêng gya kondur dhahar ||
2.
Jayèngrêsmi nèng Karang eca tyasipun | sigêg gantya ingkang | winursita lampahnèki
| Radèn Jayèngsari lawan arinira ||
3.
Sang dyah Nikèn Rancangkapti maksih timur | myang abdi pun Buras | lolosira
saking Giri| dumugi ing lèpèn Êmas nitih palwa ||
4.
Wus tumurun saking baita gya laju | ngambah Wanakrama | karsanira ayun mampir |
marang dhukuh pasantrèn ing Sidacrêma ||
5.
Praptanipun ing Sidacrêma sang bagus | Ki Buras umentar | pinanggih lawan Kiyai
| Amatsungèb sawusira sasalaman ||
6.
Amatsungèb tanya wigatining laku | Ki Buras prasaja | mangkana dupi miyarsi |
sru gagêtun gupuh marêk ing rahadyan ||
7.
Sampun tundhuk Ki Sungèb ngrungkêpi suku | karuna lir kênya | sasambate
mêlasasih | dhuh gustiku ingkang abdi botên nyana ||
8.
Jayèngsari pangandikanira arum | apa kang rinasa | kawula darma nglampahi |
obah osik saka kwasaning Pangeran ||
9.
Wus ngaturan laju marang wismanipun | santri kathah mulat | kacaryan endahing
warni | samya ngiring sapraptanira ing wisma ||
10.
Jayèngsari ingaturan lênggah salu | Nikèn Rancangkaptya | laju mring wisma wus
panggih | Nyai Sungèb kalangkung anyungga-nyungga ||
11.
Sinugata binojakrama kalangkung | Ki Sungèb turira | panuwune ingkang abdi |
kêparênga lèrèh ing ngriki kewala ||
12.
Bilih wontên utusan sing Surèngkewuh | amba kang nanggulang | ngêkahi risang
pinêkik| radyan mèsêm aris pangandikanira ||
13.
Iku paman bangêt panarimaningsun | (ng)gonira tumanggah | minangka wawalêsing
sih | kanugrahaning jêng rama marang sira ||
14.
Ingsun anut apa kang dadi karêpmu | mangkana Ki Amad | langkung (m)badhêdhêg
(m)bêdhidhig | datan nyana lamun ngecani wicara ||
15.
Wanci surup ing masjid santri gumuruh | samya maca slawat | rahadyan ayun mring
masjid | lan Ki Buras sang dyah mêdal saking wisma ||
16.
Kakang marang ngêndi aku suthik kantun | yayi yun sêmbahyang | wêktu Mahrib
marang masjid | bakda Ngisa (ng)gonku bali marang wisma ||
17.
Mung sadhela sira yayi aja milu | iya iya kakang | gawèkna mantènan dhisik |
êndi Buras mantènaku kang kokgawa ||
18.
Buras (n)jêpluk we ladalah wau kantun | duk kèndêl ing jurang | supe botên kula
cangking | hara piye Buras enggal balènnana ||
19.
Pasaranku lan dhakon êndi tak jaluk | o lah dalah tiwas | dhakon pasaran
dènambil | yuyu kangkang kala wontên lèpèn Êmas ||
20.
Rancangkapti anjêkutrut gêdrag-gêdrug | Buras jiniwitan | mêmbêg-mêmbêg api
nangis | benjing-enjing kula lintoni sadaya ||
21.
Dadya magru rahadyan tan siyos wêktu | ngrarapih ring kadang | kumêmbêng
waspanirèki | sang dyah lilih sare nèng pangkoning raka ||
22.
Bakda Ngisa Ki Sungèb marêg sang bagus | ngaturkên sugata | nyai-nyai kang
ngladosi | sarwi matur rayi dalêm sang lir rêtna ||
23.
Sampun ulun cawisi manawi wungu | radyan angandika | bangêt panarimamami |
wusing dhahar linorodkên mring Ki Buras ||
24.
Buras matur kula nyai taksih tuwuk | nêdha wau siyang | labête sangking
kalantih | ragi nyêngka niki taksih mayag-mayag ||
25.
Graitane Ki Buras yèn sesuk-esuk | lolos tan pamitan | kangge sangu anèng margi
| nora wurung (n)dara putri mundhut sêga ||
26.
Nyai Sungèb wus ngèngèhkên ulam sêkul | pok tumpêng tinumpang | ulam ingkang
garing-garing | nyai lawan rencang wus lumêbèng wisma ||
27.
Buras gupuh mênêdi ulam myang sêkul | gya pi-api nendra | radyan lênggah
ngisik-isik | ingkang rayi Ki Sungèb sawusnya nêdha ||
28.
Lawan nyai marêk alon aturipun | bêndara arinta | prayogi sare ing panti | kakêlonan
pun bibi byangipun dhenok ||
29.
Paman cikbèn turu nèng kene rumuhun | bocahe kagètan | mênèk nglilir
muring-muring | lamun beka gawe anyêling wardaya ||
30.
Kyai Sungèb parentah ing wangsanipun | ywa na ramya-ramya | sirêp tan na
sabawaning | nyai kyai ngaso kabanjur anendra ||
31.
Lir kataman sisirêp sadayanipun | amung guse Buras | ngalilir anulya tangi |
gya ingawe wus cakêt marang rahadyan ||
32.
Ngandika rum kapriye Buras karêpmu | rèhning kakang-êmas | ing kene kêtêmu sêpi
| tan prayoga yèn ngantiya lawas-lawas ||
33.
Nora wurung konangan wong Surèngkewuh | Buras aturira | lêrês timbalan sang
pêkik | sawêr ponthang manah kula mêlang-mêlang ||
34.
Yèn pamita dhatêng ki wisma tan wurung | pasthi nora suka | apêse padha umiring
| ing sapurug têmah (n)juwarèhi lampah ||
35.
Iya bênêr mangkono pangiraningsun | Buras karsaningwang | payo linggar bêngi
iki | lah gendhongên bandaramu kang anendra ||
36.
Wus samêkta rahadyan gya linggar gupuh | praptèng jawi dhadhah | lêstari tan
ana uning | Amat Sungèb satanginira anendra ||
37.
Anuwèni marang ing tatamunipun | sadaya tan ana | gugup anggugah-gugahi |
wusing tangi kinèn ngupaya tamunya ||
38.
Ting bilulung tita tan ana kêpangguh | nêngna Sidacrêma | lampahnya Dyan
Jayèngsari | ngidul ngetan sang anom wus ngancik wana ||
60. Sinom
1.
Baskara mingip ing arga | kèndêl dènnira lumaris | anèng ngandhaping mandira |
satêpining sêndhang wêning | wau dyah Rancangkapti | anèng gendhongan wus wungu
| Buras aku udhunna | iki arêp mênyang ngêndi | mau bêngi nèng desa iki nèng
wana ||
2.
Mêdhun saking pagendhongan | anèng pangkonne sang pêkik | kakang aku ora krasan
| nèng kene tan ana jalmi | lawan datan pinanggih | lan si kakang kang dènruruh
| payo mulih kewala | mêngko bêngi turu ngêndi | lan nyang ngêndi ênggone tuku
jajanan ||
3.
Radyan anglês ing wardaya | pangandikanira ririh | jare (ng)golèki si kakang |
têka sira ngajak mulih | mêngko rak nuli panggih | banjur mulih bocah têlu |
sang dyah wus katon lêjar| kakang aku adus dhisik | yèn wis adus Buras banjur
jajakêna ||
4.
Sêga êmpal pêtis rambak | Buras matur inggih-inggih | wus mentar
amping-ampingan | wit mandira mumungkusi | rampung umarêg aglis | sang dyah
tanya maksih kungkum | Buras (ng)gonnira jajan | wong bagus apa wis olih |
inggih (n)dara punika lo sampun angsal ||
5.
Radyan ririh atatanya | (ng)gonmu jajan mênyang êndi | dene gêlis têmên têka |
Buras matur clumik-clumik | sêgahe wau ratri | rèhning amba taksih tuwuk |
dadya nêdha ngèngèhan | sêkul ulam ingkang garing | ing samangke kula dhapur
jêjajanan ||
6.
Sang dyah wus ngrasuk busana | lajêng pinangku sang pêkik | Buras ngudhari
wungkusan | sêkul êmpal rambak pêtis | kakang le jajan ngêndi | apa kene cêdhak warung | rara adoh warungan | kathik mau Buras gêlis
| Buras matur kula titip Ki Maruta ||
7.
Maruta iku wong apa | inggih tiyang angin-angin | sang dyah gumujêng ngandika |
jênêng athik kaya jarik | iki panganên aglis | Buras ênya lorodanku | mangana
êndak dulang | wus mangap katon kang sêntil | sêkul ulam dinublagakên sapisan
||
8.
Api-api pandêlikan | sang dyah gupuh amet warih | suka rêna ing wardaya |
radyan angandika aris | payo rara lumaris | mupung maksih wanci esuk | linggar
saking mandira | kang rayi tansah kinanthi | ngidul ngetan ngancik tlatah
Pasuruwan ||
9.
Dalu lêrêm padhusunan | byar raina gya lumaris | siyang nêdhêng ingkang panas |
kèndêl dènaring-aringi | sasukane rarya lit | nahan wau lampahipun | prapta
têpi talaga | winastanan Ranu Grati | toya wêning bajul baya samya ngambang ||
10.
Abayak arak-arakan | sudhètanira têlagi | lir lèpèn mliwisnya kathah | samya
nigan anèng gisik | sang dyah duk aningali | lêjar ing sungkawanipun | tatanya
mring kang raka | kakang buron apa iki | gêdhe-gêdhe cangkême kaya kukusan ||
11.
Galo sing cilik ya ana | rahadyan ngandika manis | rara yèku aran baya | bajul
ingkang rada cilik | krete kang luwih cilik | kakang apa kang kinayun | padha
marani kakang | apa arêp (n)jaluk dhuwit | apa (n)jaluk sêga utawa panganan ||
12.
Yèn caturan kaya paran | radyan mèsêm iya yayi | iku tan bisa caturan | yèn
bisaa tata jalmi | mulane amarani | (n)jaluk mangsan karêpipun | kakang aku yun
wikan | priye (ng)gone mangan kuwi | karo apa doyananne kaki baya ||
13.
Iku rara kang dimangsa | manuk buron
kang mring warih | trêkadhang sok nyarap janma | sang dyah ngandika mring abdi | Ras
apa ta tan pengin | pinangan dening ki
bajul | Ki Buras girab-girab | lumayu gugulung koming | api-api karuna amêgap-mêgap ||
14.
Sang dyah sru suka ngandika | Buras balia sirèki | ki bajul êmoh mring sira |
wong rupamu kaya trasi | Ki Buras wangsul aglis | (m)bêkta tigan mliwis catur |
ingaturakên sang dyah | ngandika olèhmu ngêndi | kakang payo padha angupaya
tigan ||
15.
Radyan nulya lumaksana | sang dyah suka angambili | tigan maliwis angambak |
anèng satêpining kali | mancêr Hyang Bagaspati | sumêlètira kalangkung | sang
dyah akicat-kicat | hèh Buras gendhongên mami | ora bêtah (n)dhuwur ngisor
padha panas ||
16.
Nyang awak datan karuwan | payo kakang lèrèn dhisik | sinêngka dènnya lumampah
| praptèng papan gasik rêsik | wit agung angayomi | wanara pating palangkruk |
gêng-agêng langkung kathah | uning ana jalma prapti | samya ngumpul suwaranira
gumêrah ||
17.
Satêngahe pangayuban | ana umbul langkung wêning | ngantya biru sinatmata |
sang dyah atatanya ririh | kakang iki ing ngêndi | balumbang banyune biru |
mêtu saka ing ngandhap | sapa kakang kang ngangsoni | iba kèhe balanjane tukang
toya ||
18.
Radyan gumujêng ngandika | kagawa rupaning warih | Banyubiru ingaranan | kakang
aku wêdi kuwi | sing padha ting paringis
| anèng ngêpang mangkruk-mangkruk |
gêdhene padha janma | nora nana nganggo
tapih | ting caruwèt basane nora karuwan ||
19.
Kakang buron apa janma | rahadyan ngandika aris | iku kang aran wanara | kang
ngarêp gêdhe pribadi | bangkokan arannèki | rinatu ing wre sadarum | kakang
(n)dhog apa doyan | radyan nulya anguncali | ingkang tigan tinampanan ing
wanara ||
20.
Sawusira tampi tigan | gya mentar datan kaèksi | wanci lingsire baskara |
linggar saking toya wilis | Nikèn dharat kinanthi | angubêngi kanang umbul |
umiyat sela krêsna | ngadêg wangunan pasagi | nèng sisih lèr ingukir sêratan
Buddha ||
21.
Tamat dènnira mariksa | lajêng lampahira prapti | wana kèh taru sêkaran |
nêdhêng wohe angêmohi | sang dyah suka mêmêthik | sêkaran sasênêngipun | Buras
ngundhuh wowohan | klampok arum dhuwêt putih | kêpêl gêdhang manggis dhuku
pisang êmas ||
22.
(m)Barêngkut binuntêl sinjang | ingaturakên sang putri | lawan radyan samya
nadhah | marêm tan karaos ngêlih | riwusira dumugi | rahadyan ngandika arum |
yayi payo umentar | mênèk kadalon nèng margi | apa mlaku apa ginendhong si
Buras ||
23.
Kakang lumaku kewala | durung krasa kêsêl mami | karo golèk kêmbang-kêmbang |
lêpas lampahira katri | laminya anèng margi | tan winarna prapta sampun |
talatah nagri Malang | sukunira Tênggêr wukir | myarsa swara sora lir
(m)baunging sona ||
24.
Rahadyan kampir umiyat | saking mandrawa kaèksi | grojogan we saking arga |
dhumawah ing jurang trêbis | [...Kirang
satunggal gatra: 7i...] |
katêlah nama ing Baung | toya warnanya pêthak | kadya kapuk dènwusoni | sruning
swara tan karênga yèn ngandika ||
25.
Wusira miyat grojogan | laju dènnira lumaris | ratri sipêng padhusunan | bakda
Subuh mangkat malih | prapta ing Singasari | Radyan kèndêl lampahipun | umiyat
candhi pelag | sela cêmêng wangun masjid | rinarêngga ingukir êlung pinatra ||
26.
Mubêng pinagêran sela | supit urang gapura di | kiwa têngênning gapura | gupala
kakalih sami | agêng ambêkta bindi | kadi jegang dènnya lungguh | maripat
sakalapa | malolo siyungnya ngisis | ilat mèlèt tumumpang ing untu nyrangas ||
27.
Sela wêtah tan sambêtan | wau Nikèn Rancangkapti | kagyat kalanira miyat |
tanya mring raka sang pêkik | kakang dene mêdèni | kuwi uwong apa dudu |
kalawan omah apa | kabèh watu kaya masjid | Jayèngsari mèsêm sarwi angandika ||
28.
Iku yayi rêca sela | kang lir masjid aran candhi | ayo kakang padha miyat | aku
dhêmên aningali | kaya amantènan bêcik | sapa kang akarya iku | sawusira umiyat
| mêdal saking ing cêpuri | gya umentar kalangkung rêkasèng marga ||
29.
Sang dyah ginendhong Ki Buras | praptèng tlatah dhusun Sisir | kèndêl rahadyan
umiyat | sumbêr aran Sanggariti | we mêdal saking candhi | sela ingukir pinatut
| kang sisih mijil toya | tawa asrêpnya nglangkungi | sisih mêdal toya angêt
sawatara ||
30.
Sang dyah siram gantya-gantya | kalamun karaos atis | marang toya ingkang panas
| wus siram umentar malih | kasaput ratri mampir | mring dhukuh sipêng sadalu |
byar enjang nulya bidhal | ing lampah mangkya wus prapti | dhusun Tumpang anon
candhi alit endah ||
31.
Kadi cungkup wawangunan | inggilira sawatawis | ngandhap kering linêbêtan | ing
nglêbêt kalimis gasik | tilas asramèng rêsi | gandanira amrik arum | sang dyah
tanya mring raka | kakang omah apa kuwi | kaya êrong ambune arum angambar ||
32.
Apa panti pangratusan | (ng)gone (n)dèlèh jarik ngêndi | iku yayi candhi uga |
pangiraku duking nguni | tilas patapan rêsi | kang amambu amrik arum | labêt
kukusing dupa | nalika muja samadi | sang dyah angling kakang age kongkonnana
||
33.
Buras gawanana arta | têlung dhuwit punjul sêdhit | sangonana têlung gobang |
konên tuku ratus wangi | benjing yèn prapta panti | dak (ng)go olèh-olèh sibu |
kalawan kanjêng rama | [...Kirang
satunggal gatra: ature (n)Jêng Rancangkapti (sumber: koleksi Jurusan
Sastra Daerah UNS)... ]
| sru sumêdhot kagagas wardayanira ||
34.
Kèngêtan ing ibu-rama | miwah kadang kang lunga nis | mbarêbêl luh marawayan |
Nikèn Rancang angusapi | ngandika kakang nangis | apa ta luwe wêtêngmu | dhuh
rara nora lapa | kalilipên godhong jati | mata kiwa têngên padha damonana ||
35.
Gupuh kalih dinamonan | kakang nêngaa manginggil | kangjêng rama nunggang gajah| kêrise wilah sanyari | saiki uwis mari | katara
pampêt êluhmu | Buras ge lumêbuwa | wus lumêbêt sorring candhi | tan pantara
dangu mêdal bubutulan ||
36.
Apa ta wis olèh Buras | dene gêlis banjur bali | o (n)dara uninganana | ing
nglêbêt kapanggih sêpi | kang wontên amung mimik | agêngipun sajun-êjun | sang
dyah malih ngandika | apa tan nyakot sirèki | inggih (n)dara kang nyakot amung
sasanga ||
37.
Wis Buras ywa bali sira | (ng)gih bêndara kula ajrih | tamat dènnira mariksa |
laju lampahira kampir | ing dhusun Kidhal nênggih | anon candhi alit bagus |
ingukir gagambaran| wayang wanara mawarni | Rancangkapti pêgat dènnira mariksa
||
( Ana Candhake... )